Tín hiệu mới

Kết thúc năm 2024, thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đạt 38,23 tỷ USD, vốn thực hiện đạt 25,35 tỷ USD, tăng 9,4% so với năm trước. Tính lũy kế đến hết năm 2024, cả nước có 42.002 dự án ĐTNN còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký 502,8 tỷ USD. Vốn thực hiện lũy kế của các dự án đầu tư nước ngoài ước đạt gần 322,5 tỷ USD, bằng 64,1% tổng vốn đầu tư đăng ký còn hiệu lực.

Năm 2025, tình hình chính trị, kinh tế, thương mại và đầu tư thế giới biến động khó lường. Về chính trị, các cuộc xung đột vũ trang tại Châu Âu, Trung Đông, Châu Phi vẫn tiếp diễn gây thiệt hại cho nền kinh tế một số nước, buộc phải tăng tỷ trọng chi tiêu cho quốc phòng và an ninh để chủ động ứng phó với mối đe dọa sử dụng vũ lực trong việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ, lãnh hải.

Về kinh tế, sự đứt gãy một số chuỗi cung ứng sản phẩm làm cho giá cả năng lượng, nguyên liệu, lương thực, hàng tiêu dùng biến động thất thường, chi phí logistic vận tải biển gia tăng, tác động đến các doanh nghiệp sản xuất và dịch vụ, nhất là doanh nghiệp làm hàng xuất khẩu.

Năm 2025, Việt Nam sẽ chịu tác động tiêu cực của tình hình chính trị, kinh tế, thị trường thế giới, phải ứng phó với thiên tai gắn với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, năm 2025, cũng có những tín hiệu tích cực đối với kinh tế nước ta.

Thứ nhất là cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy và con người. Phát biểu tại hội nghị toàn quốc do Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức để triển khai chủ trương của Ban chấp hành trung ương Đảng về cuộc cách mạng cơ cấu bộ máy Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Tổ chức xã hội, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: "Chúng ta đã đủ thế và lực, đã đủ ý chí và quyết tâm để bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh của dân tộc. Hiện nay là thời điểm, thời cơ và là sự cấp thiết, là đòi hỏi tất yếu khách quan cho cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị để bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả". Tổng Bí thư nhấn mạnh: "Không thể chậm trễ hơn được nữa".

Đây là chủ trương của Đảng hợp với lòng dân, với kế hoạch hành động khoa học để quý I/2025 về cơ bản hoàn thành, tạo tiền đề nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền, tổ chức xã hội và báo chí, truyền thông trong việc hoàn thiện thể chế, pháp luật và thực thi pháp luật nghiêm minh, đáp ứng đòi hỏi của người dân và doanh nghiệp, khơi thông và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực trong nước và nước ngoài để gia tăng tốc độ tăng trưởng kinh tế theo hướng bền vững, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số, doanh nghiệp số, xã hội số, vì hạnh phúc của mọi tầng lớp nhân dân.

Thứ hai là lợi thế về kinh tế, thương mại và đầu tư. Chiến tranh thương mại giữa Mỹ với Trung Quốc; các biện pháp trả đũa giữa Mỹ, EU và một số nước phương Tây với Nga; bầu cử tại nhiều nước năm 2024, nhất là tại Mỹ, Đảng Cộng hòa chiếm đa số tại Thượng viện và Hạ viện, thắng lợi áp đảo của Tổng thống Donal Trump buộc nhiều nước lớn phải điều chỉnh Chiến lược đối ngoại về chính trị, ngoại giao, kinh tế, thương mại và đầu tư.

Bên cạnh đó, vị thế của Việt Nam trong ASEAN, Châu Á và thế giới nâng lên rõ rệt, 5 nước thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước đã nâng quan hệ với Việt Nam lên Đối tác Chiến lược Toàn diện.

Nguyên thủ của cường quốc trên thế giới như Tổng thống Mỹ John Biden hay Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình trong phát biểu của mình đều bày tỏ vui mừng giữa sự hợp tác giữa hai bên và mong muốn làm sâu sắc hơn mối quan hệ này trong tương lai bằng những hành động cụ thể.

Thứ ba, năm 2025 là năm tiến hành đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng lần thứ XIV vào đầu năm 2026, như nhận định của Tổng Bí thư Tô Lâm: "Thời điểm bắt đầu kỷ nguyên mới là Đại hội XIV của Đảng, từ đây, mọi người dân Việt Nam, trăm triệu người như một, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đoàn kết nhất trí, chung sức đồng lòng, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh", để đạt được mục tiêu trở thành nước công nghiệp hoá, có thu nhập trung bình cao vào năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và trở thành nước công nghiệp hoá hiện đại có thu nhập cao vào năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam - Dân chủ - Cộng hoà.

Từ những yếu tố trên đây, Chính phủ dự tính năm 2025 tăng trưởng GDP đạt từ 8% trở lên; để tạo đà tăng trưởng kinh tế của Kế hoạch 5 năm 2026 - 2030 hai con số/năm.

Triển vọng FDI 2025

Năm 2024 nước ta đã thu hút được nhiều dự án FDI lớn trong lĩnh vực công nghệ, bán dẫn. Có thể kể tới như việc LG Display tăng vốn đầu tư thêm 1 tỷ USD, nâng tổng vốn đầu tư tại Hải Phòng lên 5,65 tỷ USD; Samsung công bố kế hoạch đầu tư thêm 1,8 tỷ USD tại Nhà máy Samsung Display ở Bắc Ninh; Heesung (Hàn Quốc) tăng vốn đầu tư từ 154 triệu USD lên 279 triệu USD; Shunsin Việt Nam - một thành viên của Tập đoàn Foxconn thông báo kế hoạch đầu tư 80 triệu USD cho dự án sản xuất vi mạch tích hợp tại Bắc Giang; Universal Microwave Technology - một nhà cung cấp linh kiện cho SpaceX - công ty của tỷ phú Elon Musk đang lên kế hoạch tăng vốn đầu tư tại Việt Nam…

Tại buổi làm việc với Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ngày 2/11/2024, Đại sứ Đan Mạch tại Việt Nam Nicolai Prytz cho biết, một số doanh nghiệp của Đan Mạch đang đánh giá, khảo sát, nghiên cứu khả thi, tìm kiếm đối tác đầu tư cho các dự án điện gió ngoài khơi tại Việt Nam với giá thành phù hợp.

Hay tại cuộc tiếp kiến Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ngày 3/12/2024 ở UAE, Thành viên Hội đồng quản trị Tập đoàn Copenhagen Infrastructure Partners - CIP (Đan Mạch) và Chủ tịch Tập đoàn Enterprize Energy (Anh) ngỏ ý về việc đóng góp vào mục tiêu của Việt Nam đưa phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Copenhagen Infrastructure Partners (CIP) là một trong những nhà phát triển điện gió ngoài khơi và quản lý quỹ toàn cầu hàng đầu thế giới có trụ sở chính tại Đan Mạch. Hiện nay, CIP có kế hoạch đầu tư hơn 110 tỷ USD trong lĩnh vực năng lượng tái tạo đến năm 2030. Tại Việt Nam, tập đoàn này là nhà đầu tư chính của Dự án điện gió ngoài khơi La Gàn, Bình Thuận và đang tìm kiếm các cơ hội phát triển những dự án điện gió ngoài khơi quy mô lớn ở các địa phương khác.

Những triển vọng khác như Tập đoàn Trina Solar Trung Quốc đề xuất với UBND tỉnh Thái Nguyên triển khai giai đoạn 3 xây dựng Nhà máy phát triển năng lượng tại Thái Nguyên với vốn đầu tư dự kiến 420 triệu USD, là dự án đầu tư lớn nhất của Tập đoàn này tại nước ngoài trong lĩnh vực quang điện; Tập đoàn Hoa điện Trung Quốc (CHD) - một trong 5 doanh nghiệp phát điện lớn nhất Trung Quốc đề xuất hợp tác cùng với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để phát triển thị trường năng lượng xanh trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu…

Thông thường thì cuộc cải cách nào cũng đặt ra không ít vấn đề cần được lưu ý, nhất là giai đoạn đầu có thể tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế, thương mại và đầu tư quốc tế, bởi vì đụng chạm đến lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, địa phương và của hàng vạn cán bộ lãnh đạo, chuyên gia, công chức, viên chức. Để khắc phục nhược điểm đó thì nhân tố quyết định là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước cần được quán triệt và thực hiện nghiêm chỉnh từ trên xuống dưới, đề cao kỷ cương, kỷ luật, trách nhiệm của người đứng đầu các tổ chức, đơn vị...

Ngày 5/12/2024, dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch, kiêm CEO Tập đoàn NVIDIA Jensen Huang, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng và Phó chủ tịch NVIDIA Jay Puri ký kết Thỏa thuận hợp tác chiến lược về việc thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) của NVIDIA tại Việt Nam (NVIDIA Vietnam Research and Development Center - VRDC) và Trung tâm Dữ liệu AI tại Việt Nam. VRDC và Trung tâm Dữ liệu AI sẽ là nền tảng giúp NVIDIA cùng các đối tác trong nước thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và triển khai các công nghệ AI tiên tiến.

Sự hợp tác giữa Việt Nam và NVIDIA mở ra cơ hội để nước ta thu hút đầu tư và phát triển công nghệ AI - một ngành công nghệ tiên phong, trở thành một trong những động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế đất nước.

Vấn đề và giải pháp

Làm gì và bằng cách nào để biến thời cơ mới thành hiện thực là vấn đề cần được Chính phủ, các bộ có các giải pháp thích hợp với đòi hỏi của các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới.

Trước hết là thể chế và luật pháp. Ngày 21/10/2024, phát biểu tại phiên khai mạc kỳ họp Quốc hội, Tổng Bí thư Tô Lâm nhận định: "Trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực thì thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn". Vấn đề bao trùm là cải cách phương thức xây dựng thể chế, luật pháp như Tổng bí thư nhận định: "là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trọng trách rất lớn đặt lên vai của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và Chính phủ".

Chức năng của Quốc hội là cơ quan lập pháp, soạn thảo và ban hành luật pháp với nội dung hoàn chỉnh đủ điều chỉnh các hoạt động kinh tế, xã hội. Do đó, cần tăng cường vai trò của các Uỷ ban chuyên trách, từ nhiệm vụ xây dựng luật pháp đến việc kiến nghị với Uỷ ban thường vụ Quốc hội chương trình xây dựng luật tại hai kỳ họp hàng năm; khi đã được chấp thuận thì lập kế hoạch tổ chức thực hiện các luật thuộc trách nhiệm từng Uỷ ban.

Năm 2026 sẽ bầu cử Quốc hội khoá mới, do đó cần có chủ trương tăng thêm đại biểu chuyên trách của các Uỷ ban và lựa chọn đại biểu Quốc hội có đủ năng lực chuyên môn tham gia Uỷ ban để thực hiện nhiệm vụ xây dựng luật pháp của từng Uỷ ban.

Thành lập hàng chục Tổ tư vấn của các Uỷ ban gồm các cán bộ hưu trí vốn là lãnh đạo bộ, ngành còn có đủ trí tuệ, sức khoẻ và các chuyên gia luật pháp, chuyên gia kinh tế, chuyên gia công nghệ đang công tác tại Viện nghiên cứu, Trường Đại học để cùng các Uỷ ban xây dựng được nhiều luật có chất lượng trong cùng thời gian.

Cải tiến quá trình thông qua luật pháp bằng công nghệ thông tin, gửi trước cho đại biểu Quốc hội nghiên cứu, đóng góp ý kiến sửa đổi, hoàn chỉnh dự thảo để các kỳ họp thường niên và bất thường chỉ thảo luận về một số nội dung còn có ý kiến khác nhau; nhờ đó mà mỗi kỳ họp Quốc hội có thể quyết định nhiều luật. Nghị định của Chính phủ chỉ hướng dẫn việc thi hành luật pháp, không cần ban hành thông tư của bộ.

Thứ hai cần nhắc tới là bộ máy và con người. Cuộc cách mạng về cơ cấu bộ máy Đảng, Quốc hội, Chính phủ đang được tiến hành là lần đầu tiên bộ máy của hệ thống chính trị nước ta được sắp xếp tinh gọn, hiệu quả và thực chất từ trung ương đến tỉnh, huyện, cơ sở; đồng thời tinh giản biên chế công chức, viên chức, lựa chọn những người đủ đức, tài đáp ứng đòi hỏi quản trị đất nước trong cuộc "Đổi mới lần thứ 2", tạo tiền đề để đất nước bước vào giai đoạn phát triển nhanh hơn và bền vững hơn theo kinh tế tuần hoàn, kinh tế số, doanh nghiệp số và xã hội số.

Thông thường thì cuộc cải cách nào cũng đặt ra không ít vấn đề cần được lưu ý, nhất là giai đoạn đầu có thể tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế, thương mại và đầu tư quốc tế, bởi vì đụng chạm đến lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, địa phương và của hàng vạn cán bộ lãnh đạo, chuyên gia, công chức, viên chức. Để khắc phục nhược điểm đó thì nhân tố quyết định là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước cần được quán triệt và thực hiện nghiêm chỉnh từ trên xuống dưới, đề cao kỷ cương, kỷ luật, trách nhiệm của người đứng đầu các tổ chức, đơn vị, biểu dương, khen thưởng đơn vị, cá nhân tích cực thực hiện cuộc cải cách, phê bình khiển trách nếu cần thì có hình thức kỷ luật đối với những người chống đối, không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao.

Cuối cùng cần lưu ý, thời gian là vàng bạc. Tham ô và lãng phí được coi là "giặc nội xâm", gây thiệt hại khó lường cho đất nước, cho người dân và doanh nghiệp. Lãng phí về thời gian do công chức, viên chức của bộ máy hành chính gây ra khi không thực hành đầy đủ và nghiêm túc các thủ tục đầu tư, kinh doanh, thuế, hải quan đã bỏ lỡ thời cơ để hoạt động kinh tế có hiệu quả, làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế theo kinh tế số, xanh và bền vững, làm mất lòng tin của người dân, nhà đầu tư và doanh nghiệp.

Để thu hút vốn FDI và vốn đầu tư trong nước nhằm chuyển đổi mô hình tăng trưởng dựa vào công nghệ hiện đại và nhân lực chất lượng cao, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, doanh nghiệp và sản phẩm trên thị trường trong nước và thị trường thế giới thì cần giảm thiểu thủ tục cấp phép, triển khai dự án đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp khi gặp khó khăn để cùng với lợi thế của Việt Nam là ổn định chính trị, kinh tế vĩ mô, an sinh xã hội, rút ngắn thời gian để các dự án đầu tư được triển khai nhanh, đưa doanh nghiệp tham gia thị trường tạo thêm nguồn lực cho phát triển.

Thực thi có kết quả ba giải pháp chính trên đây tạo điều kiện để Việt Nam chuyển sang giai đoạn tăng tốc, thu hẹp, tiến tới đuổi kịp trình độ phát triển của các nước lớn trong ASEAN, các nước phát công nghiệp trong khu vực và trên thế giới.