Giới trẻ lệ thuộc vào thuốc lá điện tử

Thuốc lá điện tử (TLĐT) từng được nhiều bạn trẻ xem là thú vui "vô hại" nhưng thực tế nhiều người đã phải chịu những hệ lụy không ngờ từ sản phẩm này. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá điện tử là thiết bị làm nóng dung dịch, tạo thành khói hơi chứa hoặc không chứa nicotine.

Bị bạn bè rủ rê, Công Minh (26 tuổi, Đống Đa, Hà Nội) bắt đầu hút thuốc lá điện tử từ năm lớp 11. "Lúc đó, người bán đến tận trường để bán trực tiếp cho học sinh. Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của học sinh, những người này đã quảng cáo rằng sản phẩm không chứa nicotine và nhìn sẽ ‘trưởng thành’ hơn nên mình đã quyết định thử", Minh chia sẻ.

Khi Minh bước vào đại học, TLĐT được biến tấu thành nhiều loại khác nhau và đặc biệt là chứa nicotine (chất gây nghiện chính trong các sản phẩm thuốc lá). Và từ đó, Minh rơi vào vòng xoáy hút để tỉnh táo, xả stress, duy trì năng lượng, cho đến khi cơ thể lên tiếng cảnh báo.

"Không hút thì mệt mỏi, uể oải, làm việc không nổi. Còn khi hút vào thì thấy tỉnh táo, dễ chịu. TLĐT trở thành vật bất ly thân, luôn có trong túi mình từ 1 đến 2 lọ tinh dầu để dự phòng", Minh chia sẻ.

Cho đến khi cơn báo động sức khỏe ập đến, Minh liên tục ho kéo dài, khạc đờm sẫm màu và cảm thấy khó thở. Sau khi kiểm tra, bác sĩ cảnh báo: Phổi và amidan đều đã bị tổn thương.

Dù quá trình cai nghiện rất khó khăn nhưng khi lệnh cấm TLĐT được ban hành, cộng thêm kết quả khám bệnh ngày càng tệ. Minh đã quyết tâm thay đổi bằng cách đi tập gym, ăn ngủ điều độ, tránh xa bạn bè còn đang hút để “tự cứu lấy mình”.

Tương tự, Quang Huynh (24 tuổi, quận Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết, đã bắt đầu hút thuốc lá điện tử từ năm nhất đại học để giảm căng thẳng trong học tập và công việc. Tuy nhiên, khi tìm hiểu kỹ hơn, Huynh nhận ra TLĐT tiềm ẩn nhiều tác hại, thậm chí nguy hiểm hơn nếu dùng sai cách.

Theo Huynh, thuốc lá điện tử gồm hai loại chính: Một là tinh dầu cao cấp, đắt tiền và có thể ít gây hại; Loại còn lại cực kỳ nguy hiểm gọi là "pod chill".

Theo lực lượng chức năng, các đối tượng còn tìm cách đưa ma tuý vào trong các loại thuốc lá điện tử để lưu hành với tên gọi "pod chill". Tinh dầu trong thuốc lá điện tử "pod chill" là hóa chất chứa ma tuý, tạo ảo giác, tăng kích thích, hưng phấn.

Tinh dầu cao cấp có giá khá cao, từ 300.000 đồng đến 3 triệu đồng. Ngược lại, những loại tinh dầu giá rẻ dưới 100.000 đồng thường loãng như nước, bị pha thêm phụ gia hoặc làm hoàn toàn từ hóa chất, khi hút vào dễ gây đau ngực.

Do đó, mỗi lần mua, Huynh đều phải chi vài triệu đồng/tháng để sở hữu loại tinh dầu được người bán giới thiệu là “cao cấp”. Dù đắt nhưng Huynh không thể bỏ được vì bị phụ thuốc vào TLĐT.

“Mình muốn bỏ thuốc nhưng giai đoạn đầu rất khó chịu, thèm nicotine và bứt rứt. Mình dùng kẹo cao su để đỡ ‘buồn mồm’. Sau khoảng một tuần nhai kẹo, mình giảm bớt cảm giác thèm thuốc lá và dần dần bỏ được TLĐT. Ngoài ra, tập trung làm việc cũng giúp mình quên đi việc hút thuốc”, Huynh chia sẻ.

Thuốc lá điện tử vẫn "sẵn hàng" sau lệnh cấm

Trước khi nghị quyết 173/2024/QH15 được Quốc hội thông qua về việc cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng TLĐT, thuốc lá nung nóng cùng các loại khí, chất gây nghiện từ năm 2025, mạng xã hội từng là một "mảnh đất màu mỡ" cho hoạt động quảng bá và tiêu thụ TLĐT tại Việt Nam.

Với đặc tính lan truyền nhanh, tiếp cận dễ dàng và mức độ kiểm soát thấp, các nền tảng mạng xã hội đã trở thành kênh phân phối không chính thống nhưng vô cùng hiệu quả cho mặt hàng này kéo dài nhiều năm.

Tại thời điểm ghi nhận trên các chợ và hội nhóm mạng xã hội cho thấy, hoạt động buôn bán thuốc lá điện tử hiện đã giảm sút rõ rệt. Nhiều hội nhóm từng sôi động với hàng loạt bài đăng rao bán mặt hàng TLĐT trong những năm trước, nay chỉ còn lác đác vài bài viết được đăng tải trong gần nửa năm qua.

Tuy nhiên, tại một vài bài viết, chúng tôi vẫn ghi nhận nhiều bình luận hỏi mua hàng, đặc biệt trong thời gian sau khi Nghị quyết 173/2024/QH15. Thêm vào đó, tại một số nhóm, dù không còn bài đăng mới nào kể từ năm 2025, nhưng người bán vẫn âm thầm hoạt động. Họ vẫn tương tác với các bài viết cũ bằng cách "chấm", bình luận hoặc để lại lời mời liên hệ mua hàng.

Khi phóng viên liên hệ với một người bán TLĐT, người này cho biết, có tới ba nhóm kín chuyên bán thuốc lá điện tử tại Zalo, trong đó hai nhóm đã kín người, chỉ còn nhóm thứ ba với hơn 100 thành viên. Sau khi tham gia vào nhóm, phóng viên nhận thấy người bán đăng bài thường xuyên với nhiều loại tinh dầu điện tử, giá cả đa dạng, từ vài trăm nghìn.

Dù các kênh bán công khai đang dần biến mất, nhưng hoạt động kinh doanh thuốc lá điện tử hiện vẫn âm ỉ diễn ra trong các nhóm kín, cho thấy việc thực thi lệnh cấm vẫn còn là thách thức lớn.

Cần “hàng rào 3 lớp” bảo vệ học sinh khỏi thuốc lá điện tử

Dù đã bị siết chặt quản lý và tiềm ẩn nhiều tác hại nghiêm trọng nhưng thuốc lá điện tử vẫn âm thầm len lỏi vào học đường, khiến không ít học sinh tò mò thử nghiệm. Cô Ngọc Vân - giáo viên một trường THPT tại Hà Nội, cho biết: “Nhiều học sinh tò mò, thử dùng TLĐT vì nghĩ nó vô hại hoặc đơn giản chỉ để thể hiện bản thân. Nhưng loại sản phẩm lại có thể làm suy giảm khả năng tập trung, ảnh hưởng kết quả học tập và dễ dẫn tới lệch lạc hành vi, tư duy của thanh thiếu niên về lâu dài”.

Thêm vào đó, TLĐT được ngụy trang dưới hình thức đồ chơi, dụng cụ học tập, son môi… nhằm thu hút giới trẻ và “che mắt” cha mẹ, thầy cô. Vì vậy, để bảo vệ học sinh trước những cám dỗ này, nhà trường và phụ huynh cần xây dựng một “hàng rào bảo vệ ba lớp” gồm giáo dục - giám sát - can thiệp để phát hiện sớm, có những biện pháp hỗ trợ kịp thời nếu có học sinh đã và đang sử dụng thuốc lá điện tử.

Đồng quan điểm, ông Phạm Chí Thành, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh cho hay, thuốc lá, đặc biệt là TLĐT đang trở nên phổ biến trong giới sinh viên và học sinh.

Do đó, Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh đã đẩy mạnh thực hiện nghiêm túc các quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc và trong khuôn viên trường học.

Song song đó, công tác tuyên truyền được đẩy mạnh thông qua việc phổ biến Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và Chiến lược quốc gia liên quan, bằng nhiều hình thức như bài giảng, chương trình nghệ thuật, tiểu phẩm, tranh ảnh…

Trường cũng tổ chức hoặc phối hợp tổ chức kiểm tra định kỳ việc tuân thủ các quy định về địa điểm cấm hút thuốc và các yêu cầu pháp lý khác, góp phần xây dựng môi trường học đường không khói thuốc.

Nhằm nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng phòng tránh tệ nạn, một trường Cao đẳng tại TP HCM đã tổ chức talkshow “Ma túy - Thuốc lá điện tử và Giới trẻ” kết hợp với Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an Quận 12, để chia sẻ về các loại ma túy, thủ đoạn dụ dỗ tinh vi cùng tác hại nghiêm trọng của TLĐT, thuốc lá nung nóng. Qua đó, sinh viên được trang bị kiến thức nhận diện và kỹ năng phòng tránh hiệu quả.

Bên cạnh đó, các địa phương trong nước cũng đã triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền tại trường học, tăng cường kiểm tra, xây dựng môi trường không khói thuốc, hướng đến một thế hệ trẻ khỏe mạnh, có trách nhiệm.

Gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành công điện yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tăng cường kiểm soát việc sử dụng và buôn bán TLĐT, thuốc lá nung nóng, các sản phẩm đang gia tăng nhanh chóng trong giới trẻ và tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe.

Trước tình hình đó, Thủ tướng giao Bộ Y tế chủ trì tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về tác hại của các sản phẩm này; Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương tăng cường kiểm tra, xử lý tình trạng buôn lậu, tiêu thụ trái phép.

Đồng thời, Bộ Giáo dục, Bộ Thông tin và Truyền thông cùng các địa phương được yêu cầu đẩy mạnh truyền thông, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Công điện thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh thiếu niên, nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trước các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, không có bằng chứng nào cho thấy thuốc lá điện tử (TLĐT) hay thuốc lá làm nóng (TLNN) ít hại hơn thuốc lá điếu. Ngược lại, nhiều sản phẩm chứa nicotine gây nghiện mạnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ miễn dịch, tâm thần, sinh sản, răng miệng, hô hấp và tim mạch, đặc biệt ở người trẻ.
Tại buổi cung cấp thông tin về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (TLĐT, TLNN) và tổng hợp tình hình cấp cứu các ca bệnh về thuốc lá mới nổi của Bộ Y tế, Báo cáo tổng hợp gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, bao gồm các Bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế, bệnh viện thuộc Sở Y tế và trung tâm y tế huyện cho thấy chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện vì sử dụng TLĐT.
Trong đó, có tới 1.096 ca nhập viện là nam giới, và độ tuổi sử dụng TLĐT, TLNN nhiều nhất là nhóm tuổi từ 45-64 (377 ca) và từ 65 tuổi trở lên (580 ca).

×