Gõ một từ khóa, ra cả “chợ thuốc lá điện tử”

Chỉ vài thao tác tìm kiếm đơn giản trên Facebook, Zalo hay Telegram với từ khóa “pod Hà Nội”, “juice giá rẻ”…, người dùng dễ dàng tiếp cận hàng chục hội nhóm buôn bán thuốc lá điện tử và tinh dầu vape. Dù đã có đề xuất cấm lưu hành mặt hàng này từ đầu năm 2025, hoạt động rao bán vẫn diễn ra rầm rộ. Nhiều nhóm được thiết lập ở chế độ công khai, bất kỳ ai cũng có thể truy cập, đăng bài, để lại thông tin giao dịch.

Trong một nhóm có tên “Pod Juice Hà Nội - Mua bán vape uy tín”, chỉ cần đăng dòng trạng thái "cần mua pod", chưa đầy 5 phút sau, hàng chục người bán đã để lại bình luận mời chào: “Quận Đống Đa ship một nốt nhạc nhé anh ơi”, “Hôm nay nhà em có đào lạnh, mời cả nhà đi chợ, bao toàn bản đồ Hà Nội”, “Zalo em để trên bio, vào menu chọn vị anh ưng là em lên đơn luôn”.

Tuy nhiên, hầu hết các Fanpage liên quan đến thuốc lá điện tử đã ngừng công khai đăng bài bán sản phẩm trên trang sau ngày 1/1/2025.

Đặc biệt, các đối tượng bán hàng thường không cung cấp địa chỉ cụ thể. Trong vai một người có nhu cầu mua thuốc lá điện tử, PV đề nghị qua xem hàng trực tiếp, tuy nhiên một tài khoản tên K.D lập tức từ chối: “Không tiện qua cửa hàng đâu bạn. Giao dịch toàn bộ qua Zalo hoặc gọi qua số hotline, chuyển khoản trước bên mình ship đi luôn”, tài khoản này cho biết.

Những người này thẳng thừng từ chối nhận khách lạ. Thay vào đó, nếu thực sự muốn mua, khách phải chốt đơn trước. Sau đó, nhân viên sẽ mang hàng ra điểm hẹn, thường là đầu ngõ, cách xa nơi bán hoặc một địa điểm kín đáo khác.

Một số người bán còn sử dụng những từ lóng như “máy thở” để ám chỉ vape - pod, “nước ép” để chỉ tinh dầu - juice nhằm tránh bị kiểm duyệt từ nền tảng mạng xã hội và lực lượng chức năng.

T.A (sinh sống tại Hà Nội), thừa nhận hiện vẫn đăng bán thuốc lá điện tử và tinh dầu qua Zalo và trên các nhóm Facebook. “Từ hồi có đề xuất cấm, khách cũng ngại hỏi vì trước đó mình lỡ nhập khá nhiều nên còn tồn kho nhiều lắm. Bán nốt chỗ này rồi nghỉ, chứ giờ nhập thêm là dại”.

Tương tự, T.N., đã bán thuốc lá điện tử 2 năm nay, chia sẻ: “Thực ra giờ chả ai dám ôm nhiều hàng nữa, chủ yếu chuyển sang dạng chốt đơn kín, giao hàng nội thành. Có vài khách ruột gọi thì mình mới ship, lời lãi cũng chẳng đáng bao nhiêu nhưng bỏ thì lại tiếc”.

Biết có hại, nhưng vẫn sử dụng

Không khó để tiếp cận nhóm người dùng thuốc lá điện tử, đặc biệt là giới trẻ. Dù đã có nhiều cảnh báo về tác hại, sản phẩm này vẫn len lỏi vào đời sống hàng ngày của không ít sinh viên, học sinh.

N.T.D (sinh viên năm 2 tại Hà Nội) thẳng thắn thừa nhận: “Em biết dùng pod không tốt, nhưng hút cho vui. Thấy bạn bè ai cũng có, nhiều loại thơm với lạ nên cũng chơi theo. Giờ bị cấm rồi, em cũng chỉ định hút hết chỗ còn lại ở nhà thôi rồi nghỉ chứ vứt đi thì cũng tiếc lắm”.

Một nam sinh viên năm nhất (xin giấu tên) chia sẻ đã sử dụng vape từ thời phổ thông và vẫn duy trì thói quen này khi vào đại học: “Ban đầu em chỉ thử cho biết thôi vì thấy bạn bè em đứa nào cũng dùng. Sau đó, lại thành quen. Thi thoảng em cũng lên Facebook hay Zalo để tìm mua. Đặt buổi sáng, chiều đã có shipper giao tận nơi rồi. Dù biết là không tốt cho sức khỏe, nhưng hút pod em thấy nó tiện, không bị ám mùi như thuốc lá truyền thống”.

Theo Đại tá, bác sĩ Đinh Thanh Bình - nguyên Chủ nhiệm Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện 354, thuốc lá điện tử hoàn toàn không "an toàn" như nhiều người lầm tưởng. Ngoài nicotine gây nghiện mạnh, tinh dầu còn chứa các hóa chất như glycerin, propylene glycol. Khi đốt nóng, những chất này có thể biến đổi thành formaldehyde, nitrosamine - vốn nằm trong nhóm chất có nguy cơ gây ung thư.

“Khói thuốc, kể cả từ thuốc lá điện tử có thể gây tổn thương niêm mạc phổi, tăng viêm, ảnh hưởng hệ mạch máu, tim mạch. Về lâu dài, người dùng có thể gặp các triệu chứng như ho, khó thở, sụt cân, thậm chí suy hô hấp hoặc ung thư”, ông Bình cảnh báo.

Đồng quan điểm, ThS.BS Đinh Hữu Uân - Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần Phương Đông cho rằng, nhiều người vẫn lầm tưởng thuốc lá điện tử là một sản phẩm “an toàn hơn thuốc lá truyền thống”. Tuy nhiên, theo thực tế lại hoàn toàn trái ngược.

“Thuốc lá điện tử không đơn thuần là thuốc lá có nicotine. Đây là một hình thức trá hình, trong đó các chất ma túy tổng hợp được xáo trộn và đưa vào nhằm hợp lý hóa dưới dạng thuốc lá điện tử. Nhưng bản chất của nó chính là chất kích thích tâm thần”, bác sĩ Uân nhấn mạnh.

Theo bác sĩ Uân, khi các chất ma túy có trong thuốc lá điện tử xâm nhập vào cơ thể, chúng tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương. Điều này khiến cho não bộ sản sinh ra lượng lớn dopamine - một chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác hưng phấn.

“Người dùng có thể rơi vào trạng thái phấn khích quá mức, nói cười suốt ngày, mất kiểm soát hành vi và rối loạn nhận thức. Thậm chí, có những trường hợp trẻ em sau khi sử dụng thuốc lá điện tử đã rơi vào trạng thái nhìn thấy ảo ảnh, vật thể méo mó, tưởng tượng ma quỷ - những biểu hiện đặc trưng của tình trạng “ngáo” do ma túy gây ra”, ông cho biết.

Cần sớm bịt “lỗ hổng” pháp lý

Từ năm 2025, thuốc lá điện tử được coi là mặt hàng cấm tại Việt Nam. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử vẫn được rao bán tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội, bất chấp việc pháp luật. Trước tình trạng này, Luật sư Hoàng Văn Hà - Giám đốc Công ty Luật ARC Hà Nội (HNLAW) cho biết, theo Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012, chỉ những sản phẩm thuốc lá đã được cấp phép mới được phép sản xuất, lưu hành, mua bán tại Việt Nam. Do đó, các sản phẩm như thuốc lá điện tử và tinh dầu thuốc lá điện tử, vốn chưa được cấp phép, hiện không thuộc danh mục hàng hóa hợp pháp.

“Cá nhân kinh doanh thuốc lá mà không có giấy phép hợp lệ có thể bị phạt tới 20 triệu đồng. Nguy hiểm hơn, trong trường hợp sản phẩm là hàng giả, hàng nhái hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ, người bán không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, cụ thể, mức phạt về tội sản xuất, buôn bán hàng cấm là từ 6 tháng đến 15 năm tù, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm. Ngoài ra, còn có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đến 6 tỷ đồng.

Nghiêm trọng hơn, theo Điều 193 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thuốc hoặc nguyên liệu làm thuốc, mức án có thể lên tới tù chung thân, tùy vào hậu quả gây ra”, luật sư Hà thông tin.

Không chỉ vậy, các nền tảng mạng xã hội hay sàn thương mại điện tử cũng có thể bị xem xét trách nhiệm liên đới nếu để lọt nội dung vi phạm.

Theo luật sư Hà, một trong những nguyên nhân khiến thuốc lá điện tử vẫn tồn tại tràn lan chính là do pháp luật hiện hành chưa có quy định rõ ràng về việc cấm hoàn toàn hay cho phép có điều kiện đối với sản phẩm này. Khoảng trống pháp lý này đã tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng để “lách luật”, phát tán hàng hóa qua không gian mạng.

“Việc sử dụng, rao bán thuốc lá điện tử hiện nay tiềm ẩn nhiều rủi ro cả về pháp lý lẫn sức khỏe. Người tiêu dùng cần tỉnh táo, đồng thời cơ quan chức năng cũng phải sớm hoàn thiện khung pháp lý để kiểm soát hiệu quả loại hình sản phẩm mới này”, luật sư Hà cảnh báo.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trên toàn cầu, có gần 37 triệu trẻ em từ 13-15 tuổi đang sử dụng các sản phẩm thuốc lá, trong đó tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên vượt qua cả người lớn ở nhiều quốc gia.
Tại Việt Nam, theo ước tính của WHO, sử dụng thuốc lá gây ra hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm, trong đó 84.500 người tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc chủ động và 18.800 người tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc thụ động.
Thiệt hại kinh tế do thuốc lá gây ra ước tính là 108.000 tỷ đồng mỗi năm (tương đương 1,14% GDP). Con số này lớn hơn gấp 5 lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia. WHO cảnh báo rằng, gần một nửa trẻ em trên thế giới hít phải khói thuốc thụ động, và 65.000 trẻ em tử vong mỗi năm do các bệnh liên quan đến khói thuốc.

×