Dù thường được gọi chung là "bị cảm", nhưng cảm lạnh và cảm cúm có cơ chế khác nhau:

- Cảm lạnh thông thường do hơn 200 loại virus khác nhau gây ra, phổ biến nhất là rhinovirus. Triệu chứng thường nhẹ như nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau họng, ho nhẹ, mệt mỏi thoáng qua.

- Cúm do virus cúm A hoặc B gây ra, có thể khiến người bệnh sốt cao, đau đầu, đau cơ, ho khan, kiệt sức.

Cả hai đều là bệnh do virus, nên thuốc kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng. Hệ miễn dịch của cơ thể sẽ tự tiêu diệt virus, thường trong 5 - 7 ngày. Việc dùng thuốc chỉ nhằm giúp người bệnh dễ chịu hơn trong giai đoạn đó.

1. Thuốc cảm cúm tổng hợp là gì?

Trên thị trường hiện nay, hầu hết các loại thuốc cảm cúm là thuốc phối hợp nhiều hoạt chất nhằm làm giảm đồng thời nhiều triệu chứng khác nhau.

Thông thường, các thuốc này bao gồm:

- Paracetamol: Giúp hạ sốt, giảm đau đầu và nhức mỏi.

- Pseudoephedrine hoặc phenylephrine: Làm co mạch niêm mạc mũi, giảm nghẹt mũi và giúp thông thoáng đường thở.

- Chlorpheniramine hoặc loratadin: Kháng histamin, giúp giảm hắt hơi, sổ mũi và ngứa họng.

- Dextromethorphan hoặc codein: Ức chế phản xạ ho.

Các thuốc này không tiêu diệt virus cúm hay cảm lạnh, mà chỉ giúp kiểm soát triệu chứng tạm thời, nhờ đó người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn, ăn uống và nghỉ ngơi tốt hơn để cơ thể tự phục hồi.

Chẳng hạn, paracetamol không "hạ virus" mà chỉ ức chế enzym COX ở hệ thần kinh trung ương, làm giảm sản xuất prostaglandin, chất gây sốt và đau. Tương tự, pseudoephedrine chỉ có tác dụng co mạch, giảm sưng nề ở niêm mạc mũi, giúp dễ thở hơn nhưng không làm virus biến mất nhanh hơn.

2. Vì sao thuốc không làm bệnh khỏi nhanh hơn?

Cảm lạnh và cảm cúm đều do virus gây ra, và quá trình hồi phục chủ yếu phụ thuộc vào hệ miễn dịch của cơ thể, chứ không phải vào thuốc. Sau khi virus xâm nhập, hệ miễn dịch cần vài ngày để nhận diện, tạo kháng thể và tiêu diệt chúng.

Các loại thuốc cảm chỉ giúp làm giảm triệu chứng khó chịu như sốt, đau đầu, ho hay nghẹt mũi, chứ không loại bỏ virus. Vì vậy, dù có uống thuốc hay không, bệnh vẫn thường kéo dài khoảng 5 - 7 ngày cho đến khi cơ thể tự hồi phục.

Một số người cảm thấy "khỏi nhanh hơn" sau khi dùng thuốc là do sức đề kháng tốt, hoặc việc giảm triệu chứng giúp họ ngủ nghỉ và ăn uống tốt hơn, nhờ đó cơ thể có điều kiện phục hồi nhanh chóng hơn.

3. Lưu ý khi dùng thuốc cảm cúm tổng hợp

Nhiều người có thói quen "uống thuốc sớm cho khỏi nhanh", thậm chí kết hợp nhiều loại thuốc cảm khác nhau. Tuy nhiên, việc này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe.

- Việc dùng quá liều paracetamol có thể gây ngộ độc gan.

- Các thuốc chứa pseudoephedrine dễ dẫn đến tăng huyết áp, hồi hộp, mất ngủ.

- Chlorpheniramine có thể gây buồn ngủ, khô miệng hoặc táo bón.

- Thuốc ho chứa codein có nguy cơ gây lệ thuộc nếu dùng kéo dài, nhất là ở người cao tuổi và trẻ em.

Ngoài ra, người bệnh không nên tự ý dùng kháng sinh khi chỉ bị cảm lạnh hoặc cảm cúm thông thường, vì kháng sinh không tiêu diệt được virus, lại có thể gây rối loạn tiêu hóa, dị ứng và tăng nguy cơ kháng thuốc.

4. Cách chăm sóc khi bị cảm cúm để mau hồi phục

Phần lớn các trường hợp cảm lạnh, cảm cúm sẽ tự khỏi sau vài ngày nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách, cụ thể:

- Người bệnh nên uống đủ nước để làm loãng dịch tiết mũi họng, ngủ đủ giấc giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, và ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là các thực phẩm giàu vitamin C, kẽm và protein để hỗ trợ quá trình hồi phục.

- Có thể xông hơi, tắm nước ấm hoặc súc miệng nước muối loãng để giảm nghẹt mũi, đau họng.

- Hạn chế sử dụng rượu, bia, thuốc lá vì chúng làm suy giảm miễn dịch và kéo dài thời gian khỏi bệnh.

Nếu triệu chứng kéo dài trên 7 - 10 ngày, sốt cao liên tục, khó thở, đau ngực hoặc đờm chuyển màu vàng xanh, người bệnh cần đi khám sớm để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng.

×