Tạm hoãn xuất cảnh vì nợ thuế: Minh bạch hay bêu riếu?

Danh dự không thể đếm bằng tiền

Bà Trần Thị Kim Oanh, Giám đốc chi nhánh CTCP Cà phê Ông Bầu tại Hà Nội bị Chi cục Thuế Khu vực I đề nghị áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh với bà do chi nhánh doanh nghiệp này còn nợ thuế và tiền chậm nộp tổng cộng… 3 triệu đồng.

Trước đó, Cục Thuế Hà Nội cũng cảnh báo trường hợp CTCP Tập đoàn truyền thông quốc tế Forever Queen Group, với khoản nợ hơn 35 triệu đồng. Nếu công ty này không nộp ngay, biện pháp tạm hoãn xuất cảnh sẽ được áp dụng với người đại diện pháp luật là bà Trần Thị Lan Hương, thường được biết đến trong giới truyền thông với danh xưng “hoa hậu doanh nhân”.

Các con số nợ thuế trên, xét về quy mô kinh doanh, chỉ tương đương… một bữa ăn trưa sang trọng hay một chiếc điện thoại tầm trung. Nhưng thông tin lại được đưa lên truyền thông với đầy đủ tên tuổi, chức danh, thậm chí cả hình ảnh của người liên quan. Trong vài giờ, mạng xã hội tràn ngập bình luận, bới móc, chế giễu.

Về nguyên tắc, đã nợ thuế thì phải nộp, không phân biệt ít hay nhiều. Thuế là nghĩa vụ, là kỷ luật quốc gia. Biện pháp tạm hoãn xuất cảnh cũng nằm trong khung pháp lý, nhằm ngăn ngừa hành vi trốn tránh nghĩa vụ tài chính. Tuy nhiên, trong thực tế kinh doanh, có rất nhiều lý do khiến doanh nghiệp chậm nộp thuế: Đơn hàng bị hủy, dòng tiền tắc nghẽn,quy định thay đổi, sai sót kế toán, hay trường hợp Cà phê Ông Bầu - do mã tiểu mục thuế không đồng bộ, dẫn tới khoản thuế môn bài “treo” dù doanh nghiệp khẳng định đã nộp. Không một doanh nhân nào muốn nợ thuế, bởi uy tín của họ gắn chặt với sự minh bạch tài chính.

Ở Nhật Bản, Singapore hay nhiều nước phát triển, thông tin nợ thuế chỉ công bố khi khoản nợ lớn, kéo dài, đã qua nhiều lần nhắc nhở. Dữ liệu được trình bày dưới dạng hành chính khô khan: Tên doanh nghiệp, mã số thuế, số tiền nợ. Không ai dùng hình ảnh cá nhân để “mồi” truyền thông.

Một khoản nợ thuế có thể xử lý trong vài giờ hay vài ngày. Nhưng thông tin bêu riếu công khai sẽ tồn tại nhiều năm. Google sẽ lưu giữ. Mạng xã hội lan truyền. Đối tác, khách hàng, nhà đầu tư càng không quên. Nghĩa là cái giá mà doanh nhân phải trả cho một khoản nợ vặt vãnh có thể là tổn hại danh dự, mất niềm tin từ thị trường, ảnh hưởng đến cả cơ nghiệp gây dựng hàng chục năm.

Ở Việt Nam, chỉ với vài triệu đồng, người đại diện pháp luật đã bị đưa lên mặt báo, kèm danh hiệu “bị nợ thuế”, biến một thông tin hành chính thành câu chuyện giật gân. Điều này không còn là minh bạch mà là hạ nhục.

Với các doanh nghiệp đang tìm kiếm vốn hoặc hợp tác quốc tế, thông tin “người đại diện pháp luật bị cấm xuất cảnh do nợ thuế” là cực kỳ nhạy cảm. Nhà đầu tư, tổ chức tài chính, quỹ quốc tế có xu hướng né tránh rủi ro. Họ không phân tích sâu khoản nợ lớn hay nhỏ, mà chỉ nhìn vào sự “bất ổn pháp lý” để quyết định. Hậu quả: Có thể đánh mất cơ hội ký kết hợp đồng, dự án hàng triệu USD chỉ vì thông tin hành chính giá trị… vài triệu đồng. Gia đình, con cái cũng chịu tác động từ những bình luận tiêu cực trên mạng xã hội. Đây là tổn thương danh dự không thể đo đếm bằng tiền.

Xử lý nghiêm nhưng nhân văn

Theo tôi, danh sách doanh nghiệp nợ thuế nên chỉ gồm tên doanh nghiệp, mã số thuế, số tiền nợ, tình trạng xử lý không kèm tên, hình ảnh cá nhân. Nợ nhỏ, mới phát sinh cần nhắc nhở, hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ. Nợ lớn, kéo dài, cố tình chây ì mới công khai mạnh mẽ hơn. Gửi thông báo nhiều lần, liên hệ trực tiếp để doanh nghiệp có thời gian khắc phục, thay vì lập tức áp dụng biện pháp mạnh. Hiện, hệ thống thuế điện tử có thể nhắc nợ tự động trước hạn, hạn chế tình trạng “quên nghĩa vụ”.

Doanh nhân là những người chấp nhận rủi ro để tạo ra việc làm, sản phẩm, giá trị cho xã hội. Nếu sai sót nhỏ cũng bị bêu riếu công khai, thì đó không phải là khuyến khích kinh doanh, mà là dập tắt tinh thần khởi nghiệp.

Đảng và Chính phủ nhiều lần khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế. Nhưng để thông điệp ấy thuyết phục, cần đi kèm chính sách và cách hành xử văn minh, xử lý nghiêm vi phạm nhưng vẫn bảo vệ nhân phẩm của người đang “đứng mũi chịu sào”. Một quốc gia muốn khuyến khích khởi nghiệp không thể để “nỗi sợ bị bêu riếu” trở thành rào cản lớn hơn cả thuế suất. Công khai vi phạm để bảo vệ pháp luật nhưng không biến công khai thành vũ khí phá hủy con người.