Sim rác tràn lan, không giấy tờ 'chính chủ' vẫn gọi vô tư

Tại phiên họp Ban Chỉ đạo Chính phủ về chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao Bộ Công an phối hợp các bộ, ngành triển khai chiến dịch tổng rà soát tài khoản ngân hàng và SIM điện thoại trên toàn quốc, nhằm siết quản lý, ngăn chặn tội phạm lừa đảo trực tuyến.

Hiện cả nước có gần 183 triệu tài khoản thanh toán cá nhân và khoảng 120 triệu thuê bao di động. Khối lượng dữ liệu khổng lồ này đặt ra nhiều thách thức trong việc đối soát danh tính và quản lý thông tin chính chủ.

Mua sim rác dễ như mua rau

Tại một cửa hàng trên đường Kim Mã, quận Ba Đình, Hà Nội, tưởng chừng giữa lúc các quy định về quản lý thuê bao đang siết chặt, việc mua một chiếc SIM đã kích hoạt, đăng ký sẵn thông tin cá nhân sẽ không dễ. Nhưng không, chỉ cần hỏi mua sim kích hoạt sẵn, người bán hàng liền trả lời: “nhà mạng nào cũng có!”

Người bán không ngần ngại lôi ra cả xấp SIM đủ loại: VNSky, Viettel, MobiFone, Vinaphone, Vietnamobile... Rồi giới thiệu gói cước khuyến mãi như mời chào hàng chợ: “SIM Vietnamobile 70 nghìn được 6GB mỗi ngày”.

Chọn đại một số giá 70.000 đồng, người bán lấy điện thoại cá nhân ra nhắn tin, chưa đầy một phút sau quay sang bảo: “5-10 phút gắn vào điện thoại là sử dụng được bình thường”.

Ở một số cửa hàng khác trên đường Giảng Võ, Ba Đình, Hà Nội, nhân viên một nhà mạng tiết lộ: “SIM bán tại cửa hàng thì chưa đăng ký đâu, nhưng có khách mua thì sẽ gọi người của nhà mạng kích hoạt là đăng ký được luôn”.

Cách làm này được xem là "một mũi tên trúng hai đích": nhân viên nhà mạng đạt chỉ tiêu thuê bao mới, còn người bán vẫn hợp pháp trên giấy tờ vì SIM chưa kích hoạt trước khi bán.

Cuộc gọi lừa đảo "bủa vây" người dân

Không phải vô cớ mà SIM rác lại bị "lên án". Anh Minh Tuấn (28 tuổi, quận Đống Đa, Hà Nội) cho biết: “Tôi lỡ bấm vào quảng cáo mua nhà trên Facebook, sau đó cả tuần nhận hàng chục cuộc gọi mời mua chung cư, thẻ tín dụng, từ số lạ 028, 024… rất phiền”.

Những cuộc gọi rác, tiếp thị sản phẩm chỉ là phần nổi. Điều nguy hiểm hơn là các cuộc gọi mạo danh để lừa đảo, như chị Trang Nhung (35 tuổi, quận Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ: “Có người xưng là nhân viên điện lực, yêu cầu tôi đóng tiền điện nước ở quê. May mà tôi từng đọc báo, biết ngay là trò lừa đảo”.

Người dân liên tục nhận được những cuộc gọi không nói gì từ số lạ có đầu "024..", chỉ một cái nhấc máy và tiếng "Alo!", các đối tượng liền tắt máy.

Dù tình trạng lừa đảo qua các cuộc gọi mạo danh được báo chí, phương tiện truyền thông đăng tải, cảnh báo rất nhiều; song không ít người dân vẫn trở thành nạn nhân của những chiêu trò này.

Mới đây, ngày 15/5, Công an TP Hà Nội cho biết cơ quan điều tra vừa tiếp nhận trình báo của một công dân về việc bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo cơ quan chức năng, chiều 7/5, chị L. (19 tuổi, sinh viên một trường đại học) nhận được cuộc điện thoại tự xưng là cán bộ Công an tỉnh Quảng Ninh.

Đối tượng thông báo, chị L. liên quan đến một đường dây rửa tiền, buôn ma túy và yêu cầu chị nộp tiền để chứng minh sự trong sạch. Do lo sợ, chị L. đã làm theo hướng dẫn và chuyển tổng cộng gần 3 tỷ đồng cho đối tượng lừa đảo.

Còn nhiều lỗ hổng trong việc rà soát thuê bao mới

Theo chị Tuyết Trinh, đại diện một nhà mạng cho biết, đơn vị đã giới hạn mỗi khách hàng chỉ được đăng ký một thuê bao trên mỗi giấy tờ tùy thân và thường xuyên rà soát, chặn các thuê bao phát triển mới nhưng không sử dụng hoặc không phát sinh giao dịch.

"Tuy nhiên, việc kiểm soát SIM rác gặp nhiều khó khăn. Khách hàng thường không quan tâm đến tin nhắn yêu cầu xác nhận thông tin thuê bao, khiến nhà mạng khó xác định tính chính chủ. Đồng thời, việc cắt thuê bao khi không được khách hàng hợp tác có thể gây tăng khiếu nại và ảnh hưởng đến doanh thu của nhà mạng", chị khẳng định.

Chị Trinh cũng cho biết: nhiều cuộc gọi lạ không có lời nói thực chất là hành động xác minh dữ liệu mà các đối tượng có được, nhằm phân loại số điện thoại còn hoạt động hay không. Từ đó, chúng có thể bán dữ liệu hoặc xây dựng các kịch bản lừa đảo phù hợp, gây thiệt hại lớn cho người dùng.

Theo nhiều chuyên gia viễn thông, SIM rác có tần suất gửi tin nhắn và gọi điện cao bất thường, gấp nhiều lần so với SIM thông thường. Có những SIM gửi hàng trăm tin nhắn và thực hiện hàng chục cuộc gọi mỗi ngày. Chính điều này đã giúp SIM rác mang lại doanh thu không nhỏ cho các nhà mạng.

Do vậy, trách nhiệm kiểm soát SIM rác - vốn là công cụ chủ yếu để thực hiện các cuộc gọi tiếp thị, quảng cáo và lừa đảo - trước hết thuộc về chính các nhà mạng.

Mặc dù các ông lớn như Viettel, VNPT và Vinaphone đã triển khai nhiều biện pháp kiểm tra, phát hiện tin nhắn rác, rà soát và khóa thuê bao nghi ngờ, nhưng trên thực tế, tình trạng SIM rác và cuộc gọi rác vẫn rất phổ biến và khó kiểm soát triệt để.