Trong văn hóa ẩm thực của người Việt, thịt mỡ không chỉ đơn thuần là một món ăn mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, đặc biệt trong bối cảnh Tết cổ truyền. Thịt mỡ, đặc biệt là phần ba chỉ với lớp mỡ và nạc hòa quyện, được coi là hình ảnh biểu trưng cho sự đầy đặn, viên mãn.

Thời xưa, trong một xã hội nông nghiệp còn nhiều khó khăn, thịt mỡ là thứ thực phẩm quý giá, chỉ xuất hiện trong những dịp trọng đại. Với người nông dân quanh năm chỉ quen với rau dưa đạm bạc, bữa cơm Tết có thịt mỡ là cả một sự đổi khác, biểu trưng cho sự phú quý, dồi dào.

Theo triết lý âm - dương, thịt mỡ thuộc tính “dương”, mang năng lượng mạnh mẽ, ấm áp, phù hợp với những ngày đầu xuân se lạnh. Khi kết hợp với dưa hành - món ăn có tính “âm” với vị chua thanh, cay nhẹ, cả hai hòa quyện, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo. Đây không chỉ là sự tinh tế trong ẩm thực mà còn là bài học về sự hòa hợp, đối lập bổ sung trong đời sống.

Thịt mỡ còn là biểu tượng gắn liền với ký ức của những ngày Tết xưa. Hình ảnh nồi thịt kho trên bếp lửa rực hồng, với nước màu hổ phách sóng sánh, thơm nức mũi, là ký ức khó quên của nhiều thế hệ. Trong những gia đình truyền thống, thịt mỡ còn được dùng để dâng cúng tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn và sự thành kính.

Ngày nay, dù khẩu vị và lối sống của người Việt đã có nhiều biến chuyển, thịt mỡ vẫn giữ vị trí quan trọng trong văn hóa Tết. Ở các gia đình hiện đại, thịt mỡ có thể được chế biến đa dạng hơn, từ thịt kho nước dừa ở miền Nam đến thịt đông ở miền Bắc nhưng ý nghĩa của nó thì vẫn nguyên vẹn.

Nếu thịt mỡ là biểu tượng của sự đủ đầy và sung túc, thì dưa hành lại là nét chấm phá tinh tế, làm hài hòa và trọn vẹn hơn bức tranh ẩm thực ngày Tết Việt. Nhỏ bé, mộc mạc nhưng dưa hành mang trong mình những giá trị sâu sắc về văn hóa, ẩm thực và triết lý sống của người Việt.

Dưa hành là món ăn kèm quen thuộc trong mâm cỗ ngày Tết, nổi bật với vị chua nhẹ, cay the và chút giòn tan nơi đầu lưỡi. Vị chua của hành được tạo nên từ quá trình lên men tự nhiên, không chỉ giúp giải ngán cho những món ăn giàu đạm như thịt mỡ mà còn kích thích vị giác, mang lại cảm giác thanh mát và dễ chịu.

Trong văn hóa ẩm thực Việt Nam, sự cân bằng giữa các yếu tố âm - dương, nóng - lạnh, chua - ngọt luôn được coi trọng. Dưa hành thuộc tính “âm”, có tác dụng làm dịu, giải nhiệt và cân bằng với “dương” từ các món ăn nóng, béo như thịt mỡ hay bánh chưng. Đây không chỉ là sự khéo léo trong việc tạo ra hương vị hài hòa, mà còn phản ánh tư duy sống của người Việt: biết cân đối, điều hòa các mặt đối lập để đạt đến sự hài hòa trong cuộc sống.

Dưa hành không phải món ăn cầu kỳ. Nguyên liệu làm dưa hành rất đơn giản: Hành củ, nước muối, đôi khi thêm chút đường hoặc giấm. Tuy nhiên, sự mộc mạc ấy chính là biểu hiện của tinh thần tiết kiệm, cần kiệm - một đức tính đáng quý của người Việt.

Quá trình làm dưa hành cũng gợi lên hình ảnh người mẹ, người bà cẩn thận bóc từng lớp vỏ hành, ngâm muối, chờ hành lên men. Mỗi củ hành giòn tan không chỉ là món ăn mà còn là kết quả của sự chăm chút và tình yêu thương, là minh chứng cho sự cần mẫn và khéo léo của người phụ nữ Việt trong việc vun vén bữa ăn gia đình.

Dưa hành gợi nhớ về gia đình quây quần bên nhau, cùng chuẩn bị món ăn Tết. Nó gợi lên hình ảnh những ngày giáp Tết, cả nhà cùng ngồi bên mâm cơm, bàn tay mẹ nhẹ nhàng đặt đĩa dưa hành cạnh thịt mỡ, bánh chưng. Với nhiều người, hương vị dưa hành không chỉ làm chống ngán, mà còn mang theo cả những ký ức ngọt ngào của một thời thơ ấu.

Trong bức tranh xuân truyền thống của người Việt, câu đối đỏ không chỉ là một nét văn hóa đặc trưng mà còn là biểu tượng sâu sắc của nghệ thuật, triết lý sống và ước vọng về một năm mới an lành, thịnh vượng. Dưới ánh xuân rực rỡ, sắc đỏ của câu đối như thắp lên niềm hy vọng, lan tỏa sự ấm áp và tài lộc đến từng gia đình.

Câu đối đỏ xuất hiện từ lâu đời trong văn hóa Á Đông, đặc biệt là ở Việt Nam. Đó là hai câu thơ đối xứng, được viết bằng chữ Hán (trước đây) hoặc chữ Quốc ngữ (hiện nay) trên nền giấy đỏ hoặc hồng đào, với mực đen hay mực vàng.

Từ ngữ trong câu đối thường gắn với những ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự hiểu biết, tài hoa của người sáng tác. Nội dung câu đối ngày Tết mang tính chúc tụng, hướng đến những điều tốt đẹp như sức khỏe, hạnh phúc, tài lộc, hoặc khuyến khích rèn luyện đạo đức, tri thức:

Tân niên tân phúc tân tri kỷ,

Vạn lộc vạn tài vạn công danh.

Màu đỏ của giấy câu đối là màu của sự sống, của hạnh phúc và may mắn trong văn hóa Á Đông. Trên nền đỏ rực rỡ, từng nét chữ thư pháp uyển chuyển, mạnh mẽ như truyền tải tinh thần sống động, lạc quan, hòa hợp cùng không khí mùa xuân.

Sự xuất hiện của câu đối đỏ trong nhà không chỉ làm đẹp không gian mà còn là cách người Việt “mời gọi” vận may, tài lộc vào nhà, thể hiện khát vọng về một khởi đầu mới tốt đẹp, sự giàu có về vật chất lẫn tinh thần.

Hình ảnh ông đồ già bên bàn mực tàu, giấy đỏ trong thơ Vũ Đình Liên đã trở thành biểu tượng kinh điển của văn hóa Tết:

Mỗi năm hoa đào nở,

Lại thấy ông đồ già,

Bày mực tàu giấy đỏ,

Bên phố đông người qua.

Ông đồ, người thầy dạy chữ và viết thư pháp, là hiện thân của trí tuệ, của tinh thần học vấn trong xã hội Việt Nam xưa. Từng nét chữ trên câu đối là kết quả của sự khổ luyện, của tài hoa và niềm đam mê nghệ thuật.

Nội dung câu đối ngày Tết không chỉ là lời chúc tụng đơn thuần mà còn chứa đựng những triết lý nhân sinh sâu sắc. Những câu đối như:

Đức tổ cao dày, con cháu ấm no, xuân thịnh vượng,

Cây đời xanh tốt, phúc lộc dồi dào, tết an khang.

Gợi nhắc con cháu về lòng biết ơn tổ tiên, về sự cần thiết của việc giữ gìn gia phong, đạo đức. Bên cạnh đó, nhiều câu đối còn là lời khích lệ bản thân mỗi người trong năm mới:

Xuân an khang đức tài như ý,

Niên thịnh vượng công thành toại tâm.

Qua đó, câu đối đỏ không chỉ mang ý nghĩa trang trí mà còn là “kim chỉ nam” cho lối sống, nhắc nhở con người sống hướng thiện, cầu tiến và cân bằng giữa các giá trị vật chất, tinh thần.

Trong nhịp sống hiện đại, dù nhiều hình thức chúc Tết mới ra đời (như thiệp chúc mừng, tin nhắn điện thoại), nhưng câu đối đỏ vẫn giữ vai trò quan trọng trong văn hóa Tết Việt. Ngày nay, nhiều gia đình vẫn trang trí câu đối đỏ ở cửa chính, bàn thờ tổ tiên, hay phòng khách để duy trì phong tục tốt đẹp.