Rủi ro hỏng hóc khi lái xe điện qua vùng ngập nước

Những ngày cuối tháng 8, hoàn lưu bão Kajiki gây mưa lớn tại Hà Nội và nhiều tỉnh miền Trung – Bắc, khiến nhiều tuyến phố ngập sâu. Tại những điểm ngập, trong khi phần lớn xe máy, ô tô chạy xăng dừng chờ hoặc tìm lối đi khác, không ít xe điện vẫn lao qua. Hình ảnh này khiến nhiều người tin rằng xe điện có thể vận hành thoải mái trong vùng ngập mà không lo chết máy hay thủy kích. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đây là một ngộ nhận tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn lẫn chi phí sửa chữa.

Chuẩn chống nước chỉ đúng trong môi trường lý tưởng

Hầu hết các dòng xe điện hiện nay, từ xe máy đến ô tô, đều được trang bị pin và động cơ đạt chuẩn IP67 hoặc IP68. Theo công bố của nhà sản xuất, điều này đồng nghĩa khối pin có thể chịu được ngâm trong nước ở độ sâu khoảng một mét trong vòng 30 phút (IP67), hoặc lâu hơn, sâu hơn (từ 1,5-2 mét) đối với chuẩn IP68.

Nếu chỉ xét theo thông số này, nhiều người dễ tin rằng xe điện hoàn toàn có thể vượt qua vùng ngập nước an toàn, bởi hiếm có tuyến đường nào ngập tới một mét mà phương tiện vẫn di chuyển, và càng hiếm có trường hợp phương tiện phải đi liên tục trong nước ngập tới 30 phút.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia kỹ thuật, cần lưu ý rằng những con số trên chỉ được chứng minh trong phòng thí nghiệm, dưới điều kiện lý tưởng theo tiêu chuẩn của Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế (IEC). Cụ thể, thiết bị thử nghiệm được nhúng trong nước sạch, tĩnh, không chứa bùn đất, rác thải, hóa chất ăn mòn, và đặc biệt là không chịu tác động từ dòng chảy hoặc sóng nước.

Trong khi đó, ở điều kiện thực tế tại Việt Nam, khi xe di chuyển qua đường ngập, nước thường đục, chứa nhiều tạp chất, rác thải, thậm chí hóa chất độc hại. Đồng thời, dòng chảy hoặc sóng lớn do phương tiện khác tạo ra có thể gây áp lực mạnh lên khối pin và động cơ. Những yếu tố này đều vượt xa điều kiện thử nghiệm, dễ khiến nước xâm nhập vào các bộ phận quan trọng như pin, môtơ hay bộ điều khiển, làm mất an toàn và hỏng hóc.

Trên thực tế, một số hãng xe điện tại Việt Nam từng tổ chức thử nghiệm cho phương tiện lội nước, nhưng cũng chỉ trong bể chứa nước sạch, mô phỏng điều kiện lý tưởng. Hiện chưa có bất kỳ nghiên cứu nào chứng minh khả năng chịu đựng của xe điện khi phải ngập trong môi trường nước bẩn, kéo dài nhiều ngày như tình huống mưa lũ.

Ngoài ra, khả năng chống nước còn phụ thuộc vào gioăng, keo và vật liệu làm kín. Đây đều là những chi tiết có giới hạn tuổi thọ, dễ bị lão hóa theo thời gian do nhiệt độ, độ ẩm, bụi bẩn và tần suất sử dụng. Khi gioăng bị chai cứng, nứt hoặc biến dạng, khả năng ngăn nước giảm đáng kể, khiến chuẩn IP67 hay IP68 ban đầu không còn ý nghĩa. Điều này đồng nghĩa một chiếc xe điện mới có thể đạt chuẩn chống nước cao, nhưng sau vài năm vận hành, mức bảo vệ thực tế đã không còn như công bố.

Nguy cơ hỏng pin, chi phí sửa chữa hàng trăm triệu đồng

Ngay cả khi chưa bị nước xâm nhập vào hệ thống điện, việc thường xuyên cho phương tiện đi qua vùng ngập cũng ảnh hưởng tiêu cực đến các chi tiết cơ khí. Bạc đạn, sau khi tiếp xúc nhiều lần với nước bẩn, dễ bị rửa trôi lớp mỡ bôi trơn, dẫn đến ma sát lớn, nhanh mòn, phát ra tiếng kêu và giảm tuổi thọ. Khung sườn, càng xe và các chi tiết kim loại nếu bị ngấm nước lâu ngày cũng dễ oxy hóa, gỉ sét, làm suy giảm độ bền kết cấu. Đây là những hỏng hóc âm thầm, khó phát hiện ngay nhưng về lâu dài khiến xe nhanh xuống cấp, tốn kém bảo dưỡng.

Trên thực tế, tại Việt Nam đã ghi nhận nhiều trường hợp người dùng xe điện phải thay pin và hệ thống điện sau khi cho xe lội nước sâu nhiều lần. Với ô tô điện, chi phí thay pin có thể lên tới vài trăm triệu đồng. Xe máy điện cũng có thể tiêu tốn hàng chục triệu đồng cho việc thay pin hoặc sửa chữa các linh kiện điện tử.

Một số hãng sản xuất còn ghi rõ cảnh báo cho người dùng. Chẳng hạn, trên mẫu xe máy điện Honda CUV e:, dù pin đạt chuẩn chống nước IP67, nhà sản xuất vẫn khuyến cáo không nên vận hành phương tiện trong vùng ngập nước.

Theo các chuyên gia, người dùng cần hiểu rằng chuẩn IP chỉ là một biện pháp bảo vệ tạm thời trong tình huống rủi ro, chứ không phải một tính năng của xe điện. Nếu quá tin tưởng và lạm dụng, người dùng có thể phải đối mặt với nguy cơ hỏng hóc nghiêm trọng, chi phí sửa chữa lớn, thậm chí mất an toàn khi các linh kiện điện bị ảnh hưởng.