Giá rau xanh tăng “chóng mặt” sau mưa lũ

Ghi nhận thực tế cho thấy nhiều loại rau xanh được dùng hàng ngày như rau muống, cải các loại, xà lách, hành lá... đều ở mức giá cao bất thường: rau muống dao động 25.000-45.000 đồng/mớ; cải ngọt, cải thìa ở mức 35.000-50.000 đồng/kg; xà lách, bông cải 40.000-65.000 đồng/kg; su hào 20.000-25.000 đồng/củ; cà chua 65.000 đồng/kg; hành lá và rau gia vị có khi lên tới 80.000-120.000 đồng/kg.

Nguyên nhân chính được người bán hàng chỉ ra là đợt mưa lũ, bão và điều kiện thời tiết cực đoan trong vùng trồng rau đã làm giảm nguồn cung và gây tắc nghẽn khâu vận chuyển. Một số vùng sản xuất trọng điểm bị ngập úng, cây rau hư hỏng, thu hoạch không kịp hoặc thương lái giảm thu mua do đường sá bị sạt lở.

Ngoài ra, chi phí vận chuyển và hiện tượng khan hiếm cục bộ tại chợ đầu mối khiến rau xanh “đội giá” khi đến tay người tiêu dùng.

Ở Hà Nội, TP HCM và các tỉnh miền Trung, tâm lý người tiêu dùng cũng phải thay đổi để ứng phó với tình trạng này. Nhiều bà nội trợ tiết giảm lượng mua, chọn những loại rẻ hơn hoặc mua lẻ từng mớ thay vì cân theo ký. Một số sạp đã tạm thời hạn chế nhập rau đắt để tránh tồn vốn đối với mặt hàng tươi này. Có nơi khách chỉ dám mua vài mớ nhỏ trong tuần, dẫn tới sản lượng bán của các sạp giảm, nhưng doanh số vẫn ở mức cao. Những diễn biến này được phản ánh qua khảo sát chợ.

Giả thiết một gia đình 4 người, trước đây chi phí rau mỗi ngày khoảng 30.000-40.000 đồng, nay có thể tăng lên 100.000-150.000 đồng nếu vẫn duy trì các món rau truyền thống, chi phí bữa ăn tăng 2-3 lần, ảnh hưởng lớn tới các hộ thu nhập thấp và công chức, lao động tự do. Khi giá rau “đắt hơn thịt” ở một số thời điểm, hành lá và rau thơm giá bằng hoặc hơn thịt gia cầm, nhiều quán ăn nhỏ cũng phải điều chỉnh thực đơn hoặc tăng giá bán.

Giải pháp tình huống

Gợi ý một số giải pháp người tiêu dùng có thể áp dụng để giảm tác động về giả cả như sau:

- Sử dụng các loại rau, củ có giá ổn định hơn (khoai, su hào, cà rốt), tăng cường món chế biến từ rau củ bảo quản được lâu như cà rốt, củ cải.

- Liên kết mua chung theo nhóm, nhập rau từ chợ đầu mối hoặc cửa hàng bán sỉ để giảm giá trên từng đơn vị.

- Mua rau đông lạnh hoặc chế biến một lần nhiều bữa (dập, luộc rồi bảo quản) giúp giảm hao hụt và chi phí.

- Tận dụng trồng tại nhà các loại rau gia vị, rau mầm trên ban công, chậu để giảm nhu cầu mua ngoài.

Mưa lũ và bão đã tạo cú sốc chuỗi cung ứng khiến giá rau xanh nhảy vọt trong ngắn hạn. Người tiêu dùng linh hoạt để giảm bớt áp lực chi tiêu, trong khi chiến lược điều phối nguồn hàng từ cơ quan chức năng và doanh nghiệp sẽ quyết định mức độ phục hồi của thị trường trong vài tuần tới.

Về phía cơ quan quản lý và doanh nghiệp, cần sớm có giải pháp điều phối cung ứng: khuyến khích vựa rau chuyển vùng sản xuất, hỗ trợ thông tuyến, lưu thông hàng hóa qua khu vực ngập lụt, kết nối nguồn hàng từ các tỉnh ít bị ảnh hưởng để bù đắp thiếu hụt; đồng thời tuyên truyền hướng dẫn người tiêu dùng sử dụng thực phẩm an toàn, đủ dinh dưỡng trong điều kiện giá cả biến động.

Rau đắt thế, có nên "ăn cỏ"?

Trong lúc chờ giá rau hạ nhiệt, không ít người đùa rằng có lẽ nên tính chuyện "ăn cỏ" để đảm bảo chất xơ mỗi ngày. Tuy ăn cỏ chỉ là câu nói đùa, nhưng thực tế theo các phân tích dinh dưỡng khoa học, cỏ giàu chlorophyll, vitamin A, C, E và một số enzyme, axit amin, nhất là khi được chế biến thành dạng bột. Tuy nhiên, cỏ chỉ phù hợp vai trò bổ sung, hoàn toàn không thể thay thế rau tươi về lượng chất xơ, nước và đa dạng vi chất. Nói cách khác, ý tưởng “ăn cỏ” chỉ phù hợp để than thở trên mạng xã hội mà thôi.

Tình trạng mưa lũ dồn dập năm nay một lần nữa cho thấy: chỉ cần thiên nhiên “hắt hơi”, thị trường nông sản lập tức "cảm cúm". Rau xanh đội giá không chỉ là câu chuyện cung cầu nhất thời, mà còn phản ánh sự mong manh của chuỗi cung ứng và hạ tầng nông nghiệp trước biến đổi khí hậu. Những giải pháp chắp vá mỗi mùa mưa lũ rõ ràng không đủ, đã đến lúc cần những chiến lược dài hơi hơn để nông sản ổn định trước thiên tai, để người dân Việt không phải đau đầu nghĩ hôm nay ăn rau gì.

Có lẽ, điều duy nhất còn có thể lạc quan lúc này là: dù giá rau có leo thang đến mức đỉnh điểm, người Việt vẫn sẽ tìm cách đứng vững như cách chúng ta vẫn sống chung với bão lũ bấy lâu nay. Nhưng để bữa ăn hằng ngày không biến thành cuộc “cân não” kinh tế, hy vọng giá rau củ sớm bình ổn trở lại để người tiêu dùng đi chợ mà không phải thở dài trước quầy rau.

Còn nếu tình trạng này kéo dài, biết đâu thay vì mở đầu câu chuyện bằng “hôm nay rau đắt quá”, chúng ta sẽ chuyển sang hỏi nhau xem loại cỏ nào giàu vitamin hơn cho bữa tối. Một viễn cảnh nghe thật buồn cười nhưng nếu xảy ra, rau trở thành món xa xỉ, thì đã đến lúc thị trường và cơ quan quản lý không thể tiếp tục chậm trễ.

×