Nữ phi hành gia Amanda Nguyễn: 'Dù ở đâu, cội nguồn của tôi vẫn là Việt Nam'

Sáng 7/6, nhà hoạt động xã hội Amanda Nguyễn – người sáng lập tổ chức Rise và là phụ nữ gốc Việt đầu tiên bay vào không gian – xuất hiện tại lễ tốt nghiệp khóa 2025 của Đại học Fulbright Việt Nam với tư cách diễn giả danh dự.

Dù trở về sau chuyến bay dài 26 tiếng từ Mỹ, Amanda bắt đầu bài phát biểu bằng câu nói đầy cảm xúc: “Ngay cả khi cách nửa vòng Trái đất, tôi vẫn thấy như đang ở nhà”. Trong không khí trang trọng của buổi lễ, cô kể về hành trình hơn 10 năm vượt qua nỗi đau cá nhân và đấu tranh không ngừng nghỉ cho công lý, đặc biệt là quyền lợi của các nhóm yếu thế trên toàn cầu.

Từ những trải nghiệm của mình, Amanda chia sẻ bốn bài học lớn nhất trong đời như những lời nhắn gửi dành cho các tân cử nhân.

1. Đồng cảm

Theo Amanda, đồng cảm không phải là sự yếu mềm, mà là khả năng nhìn thấy nhân tính trong người khác, ngay cả khi họ không thể nhìn thấy điều đó ở bạn.

Cô dẫn ví dụ về việc thuyết phục Giáo hoàng ủng hộ một nghị quyết tại Liên hợp quốc, giúp tiêu chuẩn hóa công lý cho hàng tỷ nạn nhân bị xâm hại. Amanda không bắt đầu câu chuyện bằng sự phẫn nộ, mà bằng tình yêu với không gian vũ trụ – nơi con người từ trên cao có thể thấy rằng tất cả đều đang sống chung một hành tinh.

“Khi khởi đầu bằng sự đồng cảm, bạn có thể vượt qua những ranh giới chính trị để tạo nên thay đổi thật sự”, cô nói.

2. Sự tổng hòa của nhiều bản thể

Từng là nạn nhân của bạo lực tình dục, Amanda kể cô nhiều lần bị hỏi: “Bạn mặc gì hôm đó?”. Nhưng thay vì né tránh, cô biến câu hỏi ấy thành chất liệu cho những chiến dịch vận động gây tiếng vang.

Ngay trước kỳ họp Đại hội đồng Liên hợp quốc, Amanda tổ chức một buổi trình diễn thời trang tại Tuần lễ Thời trang New York – nơi các nạn nhân cưỡng hiếp sải bước trên sàn catwalk, và các đại sứ quốc tế ngồi hàng ghế đầu. Đêm đó, 25 quốc gia xác nhận bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết của tổ chức Rise.

“Sự sáng tạo đến từ điểm giao nhau của những đam mê khác biệt”, cô khẳng định.

3. Can đảm

“Không ai cần phải tự đốt mình để sưởi ấm cho người khác”, Amanda chia sẻ. Cô cho rằng nhiều người trong hành trình đấu tranh cảm thấy có lỗi nếu không thể hy sinh bản thân cho cộng đồng. Tuy nhiên, đôi khi, chỉ cần cứu chính mình cũng là một chiến thắng.

“Nếu bạn chọn con đường tranh đấu, tôi sẽ đồng hành cùng bạn. Nhưng nếu điều duy nhất bạn làm được là cứu chính mình, thì điều đó cũng đáng trân trọng. Niềm vui là một hình thức nổi loạn mạnh mẽ”, Amanda nhắn nhủ.

Cô kể về những kỳ vọng từng mang theo – của gia đình, xã hội, bạn bè – khi quyết định rẽ lối từ một sinh viên Harvard thành nhà hoạt động xã hội. “Hãy tưởng tượng phản ứng của cha mẹ tôi”, cô cười. “Nhưng rồi sau đề cử Nobel Hòa bình, họ đã chấp nhận con đường tôi chọn”.

4. Tình yêu

Là người Mỹ gốc Việt, Amanda từng lo lắng liệu quê hương có chấp nhận mình hay không. Nhưng cô dần hiểu ra: “Dù ở đâu, cội nguồn của chúng ta vẫn ở đây – Việt Nam”.

Cô kể, vào thời khắc chuẩn bị rời Trái đất, điều cô nghĩ đến không phải là danh vọng mà là lời hứa với chính mình – cô bé từng ngã quỵ trong phòng giám định pháp y sau vụ xâm hại.

“Dù đời thế nào, tôi vẫn sẽ sống sót và vươn lên”, cô nhắc lại lời hứa.

Và khi rung chuông bước lên tàu vũ trụ – nghi thức dành cho người chuẩn bị ra khơi – Amanda nghĩ đến những người phụ nữ Việt khác, những người chưa từng được thấy bản thân mình xuất hiện trên những hàng ghế đầu của bất kỳ sân khấu nào.

“Tôi bay vào không gian không phải để là người duy nhất, mà để mở đường cho những người sẽ đến sau”.