Đối với một tờ báo có lịch sử 83 năm, được xem là ngọn hải đăng của sự uy tín như Dawn của Pakistan, sai lầm nhỏ cũng có thể tạo ra sự chú ý rộng rãi. Ngày 12/11, nhật báo hàng đầu Dawn bị bắt quả tang dùng ChatGPT viết bài.

Câu chuyện nằm ở đoạn cuối của một bài báo kinh tế về doanh số ô tô trên ấn bản in. Sau những phân tích và con số, đoạn văn lạc lõng bất ngờ xuất hiện: "Nếu bạn muốn, tôi cũng có thể tạo phiên bản phong cách trang nhất mạnh mẽ hơn... Bạn có muốn tôi tiếp tục làm việc này không?".

Đó không phải là lời của biên tập viên, mà rõ ràng là lời nhắc hệ thống từ ChatGPT hoặc cũng có thể là mô hình ngôn ngữ tương tự. Ai đó, có thể là nhà báo hoặc biên tập viên đã sao chép và dán câu trả lời của AI vào bài viết mà quên xóa đi phần "hậu trường". Một sai lầm tưởng chừng như nhỏ nhặt, nhưng trong thế giới kỹ thuật số, nó nhanh chóng bị chụp lại, lan truyền với tốc độ chóng mặt trên X và Reddit, biến thành cơn bão truyền thông.

Không chỉ dừng lại ở sự chế giễu, câu chuyện nhanh chóng biến thành cuộc khủng hoảng niềm tin. "Mặt nạ đã rơi, sự giả tạo đã lộ diện", một người dùng mạng xã hội gay gắt bình luận. Lời chỉ trích này đánh thẳng vào bản chất vấn đề, tờ báo hàng đầu luôn rao giảng về đạo đức và sự minh bạch lại đang âm thầm sử dụng AI mà không tiết lộ cho độc giả.

Sự phẫn nộ là điều dễ hiểu. Theo tìm hiểu, nhật báo Dawn được thành lập bởi chính quốc phụ Muhammad Ali Jinnah, không chỉ là một tờ báo, nó là biểu tượng của sự thật và tính chính danh tại Pakistan. Cú sẩy chân này dù chỉ là lỗi kỹ thuật, đã làm tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh mà họ đã mất 83 năm để xây dựng. Tờ báo đã phải vội vã đưa ra lời xin lỗi, thừa nhận đã vi phạm chính sách AI của chính mình và gỡ bỏ đoạn văn gây tranh cãi, tình hình liên quan đang được điều tra.

Có thể xem sự cố của Dawn là bài học đắt giá nhưng cần thiết cho toàn bộ ngành báo chí. Nó không phải là câu chuyện về việc AI có tốt hay xấu, mà là về cách chúng ta sử dụng nó.

Sự cố này phơi bày sự thật không thể tránh khỏi, AI đã ở trong phòng tin. Các hãng thông tấn lớn như New York Times, Bloomberg, Business Insider, v.v., đều đang sử dụng AI để tóm tắt báo cáo tài chính, phân tích dữ liệu, thậm chí viết những bản tin ngắn. AI là công cụ tuyệt vời để tăng năng suất và giải phóng phóng viên khỏi những công việc lặp đi lặp lại. Dawn không sai khi sử dụng AI, sai lầm của họ ở chỗ thiếu quy trình kiểm duyệt chặt chẽ và thiếu sự minh bạch.

Điều này cũng cho thấy rủi ro lớn nhất của AI trong báo chí không phải là tin giả mà là sự lười biếng trí tuệ. Khi một công cụ có thể viết báo chỉ trong vài giây, sự cám dỗ của việc sao chép dán mà không cần suy nghĩ, không cần kiểm chứng là rất lớn. Tai nạn của Dawn chính là kết quả của sự lười biếng đó. Nó cho thấy vai trò của biên tập viên, của con người, không những không mất đi, mà còn trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Chúng ta cần những người gác cổng, những người có khả năng phán đoán và biên tập, để đảm bảo rằng sản phẩm cuối cùng là chính xác, có ngữ cảnh và đáng tin cậy.

Sự cố của Dawn có thể sẽ bị lãng quên như câu chuyện cười trong làng báo, nhưng những câu hỏi mà nó đặt ra sẽ còn tồn tại rất lâu. Trong cuộc đua không ngừng để đưa tin nhanh hơn và hiệu quả hơn, liệu chúng ta có đang hy sinh sự cẩn trọng và tính chính xác? AI là trợ lý đắc lực hay là mối đe dọa tiềm tàng đối với sự thật? Cú sẩy chân của Dawn là lời cảnh tỉnh rằng, dù công nghệ có phát triển đến đâu thì sự phán đoán, đạo đức và trách nhiệm của con người vẫn phải là yếu tố cốt lõi của nghề báo.

×