Nhẫn nhịn 'nuôi lớn' bạo lực gia đình

Tìm về xã Sơn Giang, vùng quê nghèo giữa miền núi Hà Tĩnh, tôi men theo con ngõ đất lởm chởm đá để đến nhà chị Nguyễn Thị Hường (52 tuổi). Nhắc đến chị, người trong thôn chỉ biết thở dài, ánh mắt đầy thương cảm cho người phụ nữ đã chịu quá nhiều vùi dập.

Căn nhà cấp bốn của chị nằm lọt thỏm dưới tán những bụi tre già, mái ngói bạc màu rêu phong, thấm đẫm dấu vết của nắng gió miền Trung. Chị Hường bước ra đón khách với dáng người gầy gò, nhỏ thó như thể bao vất vả của nửa đời người đã rút cạn sức sống. Làn da chị sạm đen vì nắng Lào hầm hập, bàn tay chai sần bởi những ngày dài quần quật ngoài đồng, ánh mắt vẫn còn phảng phất nét dè dặt của người đã quen chịu đựng hơn là than thở.

Ngồi xuống chiếc ghế tre cũ, bằng một giọng bình thản, chị nói: "Sống trong bạo lực quen rồi cô ạ… chắc số tôi nó phải thế", trong khi hai bàn tay vô thức xoắn vào nhau.

Bi kịch chưa bao giờ dừng trước cánh cửa

Hai thập kỷ sống bên người chồng nát rượu khiến chị Hường không còn đếm nổi những lần bị đánh, bị chửi, bị nhục mạ ngay cả trong căn nhà mẹ đẻ, nơi chị nghĩ mình sẽ được che chở nhất.

Chị kể lại một kỉ niệm mà đến giờ nhắc lại vẫn rùng mình. "Nhớ nhất là những đêm đông mưa phùn, ba mẹ con với bà ngoại ôm nhau chạy ra đường, trời lạnh thấu xương. Sau lưng là tiếng chửi, tiếng chén bát bay xuống nền nhà. Chẳng biết đi đâu, chúng tôi co cụm lại nép vào gốc cây đầu làng, đợi hắn (chồng chị) chửi mệt nghỉ, đi ngủ thì chúng tôi mới dám về".

Hàng xóm của chị Hường ai cũng thuộc "lịch bạo hành". Ba ngày êm ấm được xem là "hiếm", rồi một trận rượu, một lý do vô cớ và tiếng chân huỳnh huỵch lại vang lên.

Đỉnh điểm là mùng 2 Tết năm ấy, chị nhớ từng chi tiết như vừa xảy ra hôm qua: "Không biết ông ấy uống đâu về, chửi um từ ngoài sân. Tôi chạy ra dìu thì ông tát lia lịa. Rồi vơ lấy cái điếu cày phang tới tấp vào đầu, vào lưng. Tôi chỉ nhớ trời đất quay cuồng rồi không biết gì nữa".

Khi tỉnh dậy, chị thấy ba đứa con đứng bên giường bệnh. Đứa út mới 6 tháng đang rúc vào nách mẹ tìm hơi ấm. "Nhìn con bú mà nước mắt tôi rơi lã chã… nghĩ chắc mình bỏ cuộc mất", chị nói, giọng lạc đi.

Sau lần đó, chị quyết định ly hôn. Gia đình chị đứng ra bảo vệ, chồng chị hối lỗi, dọn ra chuồng trâu ngủ, tự giặt đồ, tự làm việc nhà, những việc suốt 20 năm chưa từng đụng tay.

"Ông ấy ngoan hẳn, lại năn nỉ đừng bỏ. Tôi thấy thương thương… rồi lại thôi", chị thở dài.

Nhưng mọi thứ chỉ yên được một thời gian. Bạo lực lặp lại, dày vò chị cho tới tận bây giờ. Các con đã trưởng thành, có gia đình riêng. Chị Hường vẫn ở lại trong cuộc hôn nhân ấy, không phải vì hy vọng, mà vì nỗi sợ đằng sau ánh nhìn xã hội.

"Hai đứa con gái tôi lấy chồng rồi. Tôi mà ly hôn lúc này, thông gia lại cười cho...", chị cười buồn, đôi mắt hõm sâu như chứa cả đời mệt mỏi.

Hạnh phúc dở dang và cú ngã trong đêm tối

Trái ngược với chị Hường cam chịu, chị Hà Thu Hương (42 tuổi, TP Vinh) lại là một người phụ nữ mạnh mẽ. Chị từng dứt khoát rời khỏi cuộc hôn nhân đầu đầy bạo lực, tự làm lại cuộc đời bằng quán chè nhỏ, gom góp từng đồng gửi mua quà cho con trai sống với nhà nội.

Rồi chị gặp anh Hưng, người đàn ông hơn chị 5 tuổi. Lúc ấy, với chị anh được kỳ vọng là bến đỗ cuối cùng sau mọi bão dông. "

"Anh lịch sự, nói chuyện khéo. Lúc quán đông, ảnh còn phụ tôi bưng bê, đi ship hàng nữa", chị kể lại với nụ cười nhạt.

Họ kết hôn trong sự ngưỡng mộ của nhiều người. Sáu tháng sau, con gái đầu lòng chào đời. Ai cũng mừng cho chị, tin rằng chị đã tìm được "người đàn ông tử tế".

Nhưng tất cả vỡ tan chỉ vì một món quà lạ trong ngày thôi nôi con gái. "Một cô gái xinh đẹp đến tặng quà. Tôi nghĩ là bạn ảnh. Ai ngờ tối đó cô ấy nhắn tin nói là người tình của chồng tôi ba năm. Còn bảo tôi chỉ đang "dùng đồ cũ" của cô ta", chị nói, giọng nghẹn lại.

Chồng chị thừa nhận, nhưng không xin lỗi. Từ đó, anh ta càng nhậu nhiều hơn, kiếm cớ gây sự nhiều hơn.

Một đêm, chị đang ôm con ngủ thì nghe tiếng đập cửa. Vừa mở, chị bị đạp ngã dúi dụi. "Anh túm tóc tát tôi tới tấp, rồi lôi ra ban công, dí dao sát cổ. Tôi khóc xin, nhưng ảnh không nghe. Tôi hoảng quá… tôi nhảy xuống", chị kể, tay kéo áo để lộ vết sẹo dài ở cổ.

Người dân đưa chị đi cấp cứu. Chị bị đa chấn thương, gãy xương sườn. Sáng hôm sau, chồng chị đem con gái đặt lên giường bệnh với câu nói lạnh tanh: "Cô dậy trông con đi, tôi còn phải làm việc".

Hai tháng nằm viện, chị gồng mình tập đi, tập thở, tập quên sợ hãi. May mắn, chị có mẹ và em gái thay phiên chăm con.

Giờ đây, chị đang chờ hoàn tất thủ tục ly hôn. "Tôi chỉ mong đủ khỏe để nuôi con gái nên người", chị nói, ánh mắt hướng về phía cửa sổ có tia nắng nhạt.

Bạo lực gia đình: Con số nhức nhối phía sau những cánh cửa đóng

Theo báo cáo của UNFPA và Tổng cục Thống kê (2023), có 63% phụ nữ Việt Nam từng trải qua ít nhất một hình thức bạo lực từ chồng, trong đó có: 32% bị bạo lực thể xác; 49% chịu bạo lực tinh thần; 13% bị bạo lực tình dục.

Và rất đau lòng khi hơn 90% trong số đó không dám tìm đến cơ quan chức năng. Một nửa phụ nữ bị bạo hành vẫn sống chung với chồng vì thương con hoặc phụ thuộc kinh tế.

Những con số ấy không chỉ là tỷ lệ vô cảm. Đằng sau mỗi thống kê là những khuôn mặt thật, như chị Hường, chị Hương và hàng vạn phụ nữ khác đang lặng lẽ chịu đựng bạo lực trong chính ngôi nhà của mình.

Bạo lực phụ nữ là câu chuyện cũ, nhưng chưa bao giờ nguội. Năm nào cũng có những vụ việc gây chấn động dư luận. Những người vợ bị đánh đập, dọa nạt, những cô gái bị sát hại bởi chính người yêu cũ hay bạn đời của họ. Và rồi câu hỏi lặp đi lặp lại "Tại sao họ không rời bỏ?", "Tại sao không đấu tranh?", " Tại sao cứ tiếp tục chịu đựng?".

Mới đây, Nghệ An rúng động vì vụ cô gái 19 tuổi bị sát hại, nghi phạm là bạn trai cũ. Vụ án một lần nữa cảnh tỉnh xã hội về những hình thức bạo lực đến từ người thân quen, bạo lực tinh thần, sự đe dọa, kiểm soát vốn thường bị xem nhẹ cho đến khi bi kịch ập đến.

Trước đó không lâu, mạng xã hội từng phẫn nộ khi đoạn clip ghi lại cảnh một DJ nhiều lần tát và đấm vào mặt vợ giữa đêm lan truyền. Anh ta dùng toàn bộ sức lực để khống chế người phụ nữ đầu ấp tay gối, bất chấp đứa con nhỏ vẫn đang nằm ngay bên cạnh.

Sự việc xảy ra ngày 10/4, khiến dư luận sục sôi và lên án gay gắt. Nhưng gây bức xúc hơn cả chính là lời giải thích sau đó của người chồng, "Do áp lực tích tụ, không được giải tỏa… Vợ tôi đã chấp nhận lời xin lỗi và chúng tôi đã ký cam kết không tái phạm với cơ quan chức năng".

Câu nói ấy như đổ thêm dầu vào lửa. Nhiều người đặt câu hỏi: Liệu một lời xin lỗi có thể xoa dịu những cú đánh, những tổn thương tinh thần đeo bám suốt đời? Liệu một bản cam kết có đủ để chặn đứng hành vi bạo hành đã trở thành thói quen?

Người vợ trong câu chuyện đó chỉ là một ví dụ điển hình cho hàng trăm nghìn phụ nữ khác, những người luôn chọn nhẫn nhịn, chọn thương, chọn tha thứ. Và cũng chính vì sự cam chịu ấy mà nhiều kẻ bạo hành lại "ngựa quen đường cũ", tiếp tục dày vò họ hết lần này đến lần khác.

Điều đáng sợ hơn cả là phần lớn những vụ bạo lực phụ nữ không bao giờ được báo cáo, không bao giờ được khởi kiện, không bao giờ được nhắc đến… cho đến khi mọi thứ đã quá muộn.

Tiếng nói của những đứa trẻ từng chứng kiến mẹ bị bạo hành

Trở lại với chị Hường, ba người con của chị nay đã trưởng thành, mỗi đứa một nơi, nhưng ký ức về tuổi thơ đầy tiếng khóc và những đêm chạy trốn trong giá rét vẫn chưa bao giờ phai nhạt.

Chị cả lấy chồng ở làng bên, cô em gái thứ theo chồng vào miền Nam, còn cậu út thì vừa đỗ đại học. Xa quê, xa những ngày tháng mịt mù đòn roi, nhưng trong lòng họ, hình ảnh người mẹ gầy guộc chịu đựng suốt hai mươi năm vẫn là vết hằn khó mờ.

Khi nói về quá khứ, Hiền không giấu nổi sự xúc động. Cô bặm môi, bàn tay xoắn chặt vạt áo, giọng run run: "Em thương mẹ lắm luôn chị ạ. Càng thương mẹ bao nhiêu, lại càng hận bố bấy nhiêu. Biết là không phải phép, nhưng nhớ đến những ký ức thuở nhỏ, nó càng làm em xót xa".

Những ngày còn bé, chị em Hiền thường ôm nhau nép sau cánh cửa, sợ hãi nhìn cảnh mẹ bị xô ngã xuống nền nhà, hoặc bị gã đàn ông say xỉn túm tóc lôi đi. Có hôm, cả nhà phải chạy sang nhà hàng xóm giữa đêm, ba đứa trẻ lạnh run trong khi mẹ ôm chặt từng đứa mà nước mắt rơi không kịp lau.

Nhắc đến câu chuyện nhiều lần chính quyền và anh em họ hàng khuyên mẹ ly hôn, Hiền mím môi, đôi mắt đỏ hoe: "Nói ra thì thật bất hiếu, nhưng chị em em lại mong thế cho mẹ đỡ khổ. Chúng em chỉ cần mẹ vui thôi, còn mẹ lại nghĩ khác".

Thẳm sâu trong tâm thức của chị em Hiền là nỗi day dứt. Giá như mẹ mạnh mẽ rời đi sớm hơn, giá như vận hạn ấy không bủa vây mẹ quá lâu. Nhưng họ cũng hiểu, tất cả những gì mẹ lựa chọn, kể cả chịu đựng đều vì muốn các con được đủ đầy, dù chỉ là theo cách của một người phụ nữ nặng lòng, yếu thế nhưng luôn hướng về con cái.

Những lời tâm sự của Hiền, tưởng chừng đơn giản, lại như một lát cắt sâu, phơi bày những tổn thương âm ỉ mà bạo lực gia đình để lại không chỉ trên thân thể người mẹ, mà còn trong tâm hồn của những đứa trẻ lớn lên giữa tiếng quát tháo và nước mắt.

Không có mái nhà bình yên nếu nỗi sợ vẫn còn tồn tại

Bạo lực gia đình không chỉ là những cú đánh, mà là những đêm mất ngủ, những tiếng thở dài, những ánh mắt trẻ thơ tròn xoe vì sợ hãi. Những người phụ nữ như chị Hường và chị Hương đã đứng dậy từ bóng tối, nhưng còn biết bao người vẫn chưa có can đảm ấy. Họ cần sự thấu hiểu, cần hệ thống hỗ trợ, cần những cánh cửa mở ra thay vì khép lại.

Một xã hội văn minh không được phép để những câu chuyện bạo lực gia đình chìm vào quên lãng. Mỗi chúng ta đều có trách nhiệm nhìn thẳng vào vấn đề và lên tiếng.Vì không một người phụ nữ nào sinh ra để sống trong sợ hãi. Và không một đứa trẻ nào đáng phải lớn lên trong những ký ức run rẩy giữa đêm.