Nga 'xuyên không', dùng kế hàng đổi hàng để né lệnh trừng phạt

Trong thế giới tài chính hiện đại được vận hành bằng những cú click chuột và các hệ thống thanh toán toàn cầu, ý tưởng dùng các bao lúa mì để đổi lấy một chiếc ô tô nghe có vẻ như một câu chuyện từ thời xa xưa. Thế nhưng, đó lại chính là thực tại đang diễn ra ở Nga, một cường quốc buộc phải 'xuyên không' về quá khứ để sống sót trong mê cung trừng phạt của phương Tây.

Khi cánh cửa SWIFT đóng sập với Nga

Kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine nổ ra, Nga đã phải hứng chịu hơn 25.000 lệnh trừng phạt khác nhau. Đòn giáng mạnh nhất có lẽ là việc hàng loạt ngân hàng Nga bị loại khỏi SWIFT, mạng lưới xương sống của tài chính toàn cầu. Điều này giống như việc bạn bị khóa thẻ ngân hàng, khóa ví điện tử và bị cấm giao dịch ở mọi nơi khiến dòng tiền bị tắc nghẽn.

Chưa dừng lại ở đó, Washington liên tục cảnh báo các ngân hàng quốc tế, đặc biệt là ở Trung Quốc về nguy cơ bị trừng phạt thứ cấp nếu dám hợp tác với Nga. Sự lo ngại này đã tạo ra một bức tường vô hình, khiến các đối tác thương mại lớn nhất của Moscow cũng phải dè chừng. "Các ngân hàng Trung Quốc sợ bị đưa vào danh sách các thực thể bị trừng phạt trong trường hợp có các lệnh trừng phạt thứ cấp, vì vậy họ không chấp nhận tiền từ Nga", một nguồn tin trong thị trường thanh toán cho biết.

Hàng hóa lên ngôi, tiền tệ mất giá trị

Bị dồn vào chân tường, các doanh nghiệp Nga đã tìm ra một lối thoát đầy sáng tạo nhưng cũng vô cùng cổ điển, dùng hàng đổi hàng. Lần đầu tiên kể từ thời kỳ hỗn loạn hậu Xô Viết những năm 1990, phương thức này đã trở lại và lợi hại hơn xưa.

Bộ Kinh tế Nga thậm chí còn ban hành cả một cẩm nang hướng dẫn các công ty cách dùng chiêu này với ý tưởng thành lập một "sàn giao dịch hàng đổi hàng" chuyên nghiệp. Logic rất đơn giản, nếu không thể chuyển tiền, hãy chuyển hàng hóa.

Và thế là những thương vụ không tưởng đã ra đời, điển hình là hành động đổi lúa mì Nga lấy ô tô Trung Quốc. Thay vì thanh toán bằng tiền, đối tác Trung Quốc yêu cầu được trả bằng ngũ cốc hay hạt lanh được dùng để đổi lấy thiết bị gia dụng và vật liệu xây dựng. Kim loại đổi lấy ô tô, nguyên liệu thô đổi lấy dịch vụ. Như vậy, hàng hóa bỗng nhiên trở thành một loại tiền tệ mới, một loại tiền tệ chung để hai bên có thể giao dịch mà không để lại dấu vết trên hệ thống tài chính quốc tế.

Cuộc chơi mèo vờn chuột tinh vi

Tất nhiên, hàng đổi hàng không phải là vũ khí duy nhất. Trong cuộc chiến kinh tế này, sự sáng tạo là vô hạn. Một số doanh nghiệp thuê đại lý thanh toán là những bên trung gian chuyên nghiệp với các mánh khóe lách luật tinh vi. Số khác tìm đến tiền điện tử, hay thậm chí là mang cả vali tiền mặt qua biên giới.

"Các doanh nghiệp nhỏ tích cực sử dụng tiền điện tử. Một số mang tiền mặt, một số khác làm việc thông qua các khoản bù trừ, số khác đa dạng hóa tài khoản của họ ở các ngân hàng khác nhau. Vẫn chưa có câu trả lời công nghệ sẵn có. Nền kinh tế vẫn tồn tại và các công ty đồng thời sử dụng 10 - 15 phương thức thanh toán khác nhau", Sergey Putyatinsky, phó chủ tịch phụ trách hoạt động tại BCS, một công ty tài chính lớn của Nga cho biết.

Sự hồi sinh của phương thức hàng đổi hàng cho thấy cuộc đối đầu giữa Nga và phương Tây đã làm biến dạng sâu sắc dòng chảy thương mại toàn cầu. Nó không chỉ là một cuộc chiến trên chiến trường mà còn là một ván cờ cân não về kinh tế, nơi những chiêu thức cổ xưa nhất lại trở thành vũ khí hiệu quả nhất trong thế giới hiện đại.