Mỹ áp phí cảng với tàu đóng tại Trung Quốc, ngành hàng hải dậy sóng

Một cơn bão mới đang hình thành trên các tuyến đường biển thương mại toàn cầu. Chính quyền Mỹ đã quyết định sẽ chính thức áp dụng một khoản phí cảng bổ sung, nhắm thẳng vào các tàu container được đóng tại Trung Quốc bắt đầu từ ngày 14/10 tới đây. Động thái này dù được cho là nhằm mục đích vực dậy ngành đóng tàu nội địa của Mỹ nhưng lại vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ và được dự báo sẽ gây ra những xáo trộn lớn, đẩy chi phí vận chuyển lên cao và tạo ra một môi trường bất ổn cho toàn bộ chuỗi cung ứng.

Cú sốc chi phí: Hàng triệu đô la cho mỗi chuyến đi

Mức phí mới được tính toán dựa trên trọng tải tịnh của tàu và có thể lên tới những con số khổng lồ. Theo ước tính của chuyên gia hàng hải Lars Jensen, một tàu container thông thường của hãng COSCO có thể sẽ phải trả thêm tới 3,25 triệu USD cho mỗi lần cập cảng Mỹ. Con số này tương đương với việc chi phí cho mỗi container sẽ tăng thêm khoảng 250 USD. Và đây mới chỉ là khởi đầu, đến năm 2028, mức phí này được dự báo sẽ tăng vọt lên 8,4 triệu USD mỗi chuyến.

Đối với các tàu không mang cờ Trung Quốc nhưng được đóng tại nước này, mức phí cũng không hề nhỏ, có thể lên tới 1,56 triệu USD mỗi lần cập cảng và sẽ tăng lên 3,25 triệu USD vào năm 2028. Rõ ràng, đây là một gánh nặng tài chính cực lớn, có khả năng làm thay đổi hoàn toàn bài toán chi phí của các hãng tàu.

Lời cảnh báo từ các "ông lớn" và những nỗ lực

Hãng tàu OOCL, một công ty con của tập đoàn COSCO, đã chính thức lên tiếng cảnh báo rằng chính sách này sẽ có tác động tương đối lớn đến hoạt động của họ. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng các liên minh hàng hải lớn như Ocean Alliance với đội tàu hùng hậu lên tới hơn 1.400 chiếc, hoàn toàn có khả năng "né đòn" bằng cách điều động linh hoạt các tàu không được đóng tại Trung Quốc để phục vụ cho các tuyến đi Mỹ. Hãng tàu CMA CGM của Pháp cũng đã xác nhận họ sẽ sử dụng chiến lược này.

Dù vậy, những nỗ lực này cũng chỉ là giải pháp tình thế và không thể giải quyết được gốc rễ của vấn đề.

Ông Joe Kramek, Chủ tịch và Giám đốc điều hành của Hội đồng Vận tải biển Thế giới (WSC), đã chỉ ra sự mâu thuẫn của chính sách này. Mặc dù mục tiêu là để thúc đẩy ngành đóng tàu của Mỹ nhưng hệ lụy trực tiếp và lâu dài lại đè nặng lên chính các nhà sản xuất và nông dân Mỹ. Khi chi phí vận chuyển tăng, giá cả hàng hóa nhập khẩu sẽ leo thang, tạo ra áp lực lạm phát và làm giảm sức cạnh tranh của chính các doanh nghiệp Mỹ.

Ông cũng chỉ ra một điểm bất hợp lý trong cách tính phí. Việc tính phí dựa trên tổng dung tích chở hàng (trọng tải tịnh) thay vì lượng hàng thực tế có nghĩa là ngay cả khi tàu chỉ chở một nửa số container, hãng tàu vẫn phải trả mức phí tối đa, một sự lãng phí vô lý.

Hơn nữa, sự thay đổi chính sách đột ngột này đang tạo ra một môi trường kinh doanh đầy bất ổn. "Các mức thuế quan và chính sách hay thay đổi khiến thị trường thiếu sự cân bằng cung cầu, làm tăng nguy cơ của 'hiệu ứng roi da' và ảnh hưởng đến sự ổn định của các tuyến đường biển toàn cầu". ông Kramek cảnh báo.

Thay vì các biện pháp mang tính trừng phạt ngắn hạn, ông Kramek kêu gọi một chiến lược hàng hải dài hạn và toàn diện hơn cho nước Mỹ, tập trung vào việc đầu tư vào các nhà máy đóng tàu và phát triển nguồn nhân lực.

Trong bối cảnh địa chính trị và thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp, với những diễn biến căng thẳng ở Biển Đỏ và sự thay đổi trong các mô hình thương mại, chính sách thuế quan mới của Mỹ được xem là một yếu tố gây bất ổn, có khả năng làm trầm trọng thêm những thách thức mà ngành hàng hải và chuỗi cung ứng toàn cầu đang phải đối mặt.