Mạnh tay với các dự án bãi xe ngầm

Theo quy hoạch phát triển giao thông vận tải (GTVT) TP HCM đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2020, diện tích bến bãi tại khu trung tâm vào khoảng 8,9 ha. Trong đó, quận 1 chiếm 7,55 ha và có 4 vị trí "đắc địa" được quy hoạch làm bãi đậu xe ngầm, gồm: Công viên Lê Văn Tám, Sân khấu Trống Đồng, sân bóng đá thuộc Công viên Tao Đàn và sân vận động Hoa Lư. Song, những dự án này 10 năm qua vẫn nằm trên giấy, chưa kể một dự án đã bị "khai tử".

Hàng chục năm "đứng im"

Gần 10 năm trước, dự án xây dựng khai thác tầng ngầm làm bãi đỗ xe và dịch vụ công cộng tại Công viên Lê Văn Tám (quận 1) động thổ nhưng sau đó "bất động". Dự án này ban đầu có vốn đầu tư 70 triệu USD và tăng lên 200 triệu USD với tổng diện tích sàn 103.225 m2, chiều sâu công trình 15 m gồm một bên là 5 tầng hầm (chiếm 70% diện tích sàn) phục vụ đậu xe và hạ tầng kỹ thuật, một bên là 3 tầng hầm làm thương mại và dịch vụ công cộng. Theo thiết kế ban đầu, bãi này có sức chứa 2.024 chỗ đậu xe máy, 1.250 chỗ đậu ôtô, 28 chỗ đậu xe buýt và xe tải. Thế nhưng, suốt gần một thập kỷ qua, dự án này vẫn giẫm chân tại chỗ.

Dự án hầm đỗ xe và dịch vụ công cộng Trống Đồng (viết tắt là dự án bãi đậu xe Trống Đồng) khởi động gần một thập kỷ trước hiện cũng chưa khởi công. Tiền thân của dự án này là dự án hầm đậu xe và thương mại - dịch vụ Lam Sơn, được cấp giấy chứng nhận đầu tư năm 2008. Do vị trí xây dựng ảnh hưởng đến công trình Nhà hát Thành phố và hệ thống metro nên đến năm 2010, dự án hoán đổi vị trí qua Sân khấu Trống Đồng. Gần 10 năm qua, dự án cũng "bất động".

Lý giải việc chậm thực hiện, theo Công ty TNHH Tập đoàn Đông Dương - nhà đầu tư, suốt quá trình triển khai, dự án liên tục gặp khó khăn liên quan đến các thủ tục pháp lý, trong đó nhiều vấn đề chưa có tiền lệ khiến thời gian giải quyết kéo dài, nhà đầu tư liên tục phải điều chỉnh. Đơn cử, dự án này vướng các quy định về tiêu chuẩn PCCC, định mức chi phí đầu tư xây dựng công trình ngầm, đơn giá đất thuê ngầm chưa có quy định cụ thể và phải đến năm 2016 mới hoàn tất thiết kế bản vẽ thi công, xin phép xây dựng. Thế nhưng, thời điểm này, dự án lại bị xác định nằm trong vùng kiểm soát công trình của tuyến metro số 2 và nhà đầu tư lại tiếp tục phải điều chỉnh, chưa thể triển khai.

Tình trạng nằm trên giấy cũng tương tự với 2 dự án bãi đậu xe còn lại là tại sân vận động Hoa Lư và sân bóng đá Tao Đàn. Bãi giữ xe ngầm Công viên Tao Đàn với tổng mức đầu tư 1.055 tỉ đồng, gồm 4 tầng hầm đáp ứng cho 1.198 ôtô, 896 xe máy. Còn dự án ở sân vận động Hoa Lư có quy mô đầu tư 3.419 tỉ đồng với 5 tầng hầm, đáp ứng cho 2.548 ôtô, 2.873 xe máy. Tuy nhiên, hiện cả 2 chưa biết đến khi nào hoàn thành.

"Khai tử" và gỡ vướng

Tại dự án bãi đậu xe ở Công viên Lê Văn Tám, nguyên nhân đình trệ suốt nhiều năm từng được Sở GTVT TP HCM cho rằng do vướng nhiều vấn đề phải giải quyết như ký phụ lục hợp đồng, xin giấy phép xây dựng, trình thẩm định thiết kế kỹ thuật, bản vẽ thi công... Diễn biến mới nhất, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Võ Văn Hoan vừa ký ban hành văn bản gửi các sở - ngành liên quan dự án này. Theo đó, giao Sở GTVT có văn bản thông báo Công ty CP Đầu tư Phát triển không gian ngầm (nhà đầu tư) về việc chấm dứt thực hiện hợp đồng dự án xây dựng khai thác tầng ngầm làm bãi đỗ xe và dịch vụ công cộng tại Công viên Lê Văn Tám theo quy định. Lý do là nhà đầu tư vi phạm hợp đồng và không bảo đảm năng lực tiếp tục triển khai dự án. Phó Chủ tịch UBND TP HCM cũng giao Sở GTVT phối hợp với Sở Tư pháp, Sở Tài nguyên và Môi trường rà soát, thu hồi các thủ tục pháp lý liên quan đến đất đai, đầu tư; tham mưu, đề xuất UBND TP các thủ tục pháp lý liên quan để chấm dứt hợp đồng dự án theo đúng quy định. UBND TP còn nêu rõ: "Ngân hàng TMCP Đông Á và Công ty CP Đầu tư Phát triển không gian ngầm tự chịu trách nhiệm giải quyết các khoản nợ, lãi vay liên quan theo quy định".

Trong khi đó, tại dự án ở Sân khấu Trống Đồng, vào tháng 12-2018, UBND TP HCM ra quyết định thu hồi căn cứ theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường. Nhà đầu tư sau đó nhiều lần có văn bản kiến nghị, đồng thời dẫn chứng nhiều vấn đề bất cập trong quá trình triển khai cũng như khẳng định đủ năng lực, nguồn lực để thực hiện. Bà Nguyễn Thị Bảo Quỳnh, Phó Chủ tịch Công ty TNHH Tập đoàn Đông Dương, khẳng định dự án trải qua hàng loạt khó khăn, vướng mắc. Từ năm 2010, đơn vị đều báo cáo đầy đủ, định kỳ cho UBND TP cùng các sở - ngành liên quan tháo gỡ để nhanh chóng triển khai.

Trước nhiều vấn đề mà nhà đầu tư đưa ra, các sở - ngành liên quan làm việc và báo cáo, UBND TP HCM vừa qua đã ra quyết định cho phép dự án tiếp tục triển khai. UBND TP cũng chỉ đạo các sở - ngành và địa phương liên quan hỗ trợ nhà đầu tư hoàn tất các thủ tục và đẩy nhanh tiến độ khởi công dự án. UBND TP khẳng định trường hợp nhà đầu tư không khởi công dự án theo tiến độ cam kết vào năm 2020 thì sẽ tiến hành các thủ tục thu hồi. Trong khi đó, theo kế hoạch đề ra, nhà đầu tư dự kiến tháng 6-2020 sẽ khởi công và hoàn thành dự án sau 30 tháng, tính từ thời điểm trên.

Riêng đối với 2 dự án còn lại là bãi đậu xe ngầm tại sân vận động Hoa Lư và sân bóng đá Tao Đàn, Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông - Sở Xây dựng TP HCM đang lập báo cáo nghiên cứu khả thi để đấu thầu chọn nhà đầu tư.

Phải chấm dứt tình trạng "thả trôi"

TS Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP HCM, nhìn nhận việc xây dựng các bãi đậu xe ngầm phục vụ công cộng tại TP những năm qua có nhiều bất cập. Theo ông, sự trì trệ trong việc xây dựng một số dự án như trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trước hết là lợi ích trong việc đầu tư. Ông Cương cho rằng tại nhiều dự án, lợi ích có thể chưa rõ ràng khiến nhà đầu tư không mặn mà thực hiện. Vì vậy, theo ông, TP cần đánh giá lại tình hình thực hiện thời gian qua, những phương án nào, điều kiện gì đã hỗ trợ nhà đầu tư thực hiện.

Mặt khác, theo TS Võ Kim Cương, với những dự án có quy mô hàng ngàn tỉ đồng như vậy thì phải làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan, chứ không thể chỉ thu hồi khi không thực hiện được. Dự án "ngâm" nhiều năm ngoài việc ảnh hưởng rất lớn đến các quy hoạch còn làm lỡ nhiều cơ hội trong sự phát triển chung của TP, chưa kể khi dự án càng để lâu lại càng "đội" vốn.

"Những vị trí xây dựng bãi đậu xe ngầm đều là những khu đất "vàng" trung tâm TP HCM. Tuy nhiên, cả thập kỷ, dự án nằm trên giấy là sự lãng phí rất lớn, trong khi nhu cầu đậu xe đang thiếu trầm trọng, song song đó là những hệ lụy liên quan như tình trạng kẹt xe, thiếu đồng bộ đối với hệ thống hạ tầng" - ông Võ Kim Cương nhìn nhận.

Mặt khác, cũng theo TS Võ Kim Cương, một thực trạng tồn tại nhiều năm là các công trình giao thông công cộng thường chậm tiến độ. Trong khi tất cả dự án đều vạch ra tiến độ cụ thể thì "kỷ luật tiến độ" lại không cao, dẫn đến không ít công trình công cộng bị "thả trôi", không xác định được cụ thể mốc thời gian hoàn thành.

"Vì vậy, trong tiến độ đặt ra cần cụ thể trường hợp không hoàn thành thì trách nhiệm của các bên liên quan là gì. Nếu không đủ năng lực, không hoàn thành theo đúng tiến độ đặt ra thì cần tính phương án phải bồi thường hoặc chế tài" - ông Võ Kim Cương nhấn mạnh. 

Phải hạn chế thương mại hóa công trình công cộng

Các chuyên gia trong lĩnh vực giao thông đô thị cho rằng những dự án nêu trên thuộc nhóm công trình công cộng, khó thu hồi vốn nên TP cần có thêm những chính sách phù hợp, tạo điều kiện để khuyến khích nhà đầu tư thực hiện.

Tuy nhiên, cần phân biệt rõ mục đích xây dựng những bãi đậu xe trên là phục vụ công cộng. Vì vậy, nếu tỉ lệ thương mại quá lớn sẽ không phù hợp bởi có thể chính những bãi đậu xe này chỉ phục vụ nhu cầu thương mại, không mang lại nhiều lợi ích công cộng.

GIA MINH - XUÂN GIANG