Theo Thông tư 155/2015/TT-BTC ngày 06/10/2015 của Bộ tài chính Hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, doanh nghiệp buộc phải công bố báo cáo tài chính năm trong vòng 10 ngày kể từ ngày tổ chức kiểm toán ký báo cáo kiểm toán nhưng không vượt quá 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính (trường hợp được UBCKNN gia hạn tối đa không quá 100 ngày).

Tức 31/3 là hạn cuối doanh nghiệp phải nộp báo cáo kiểm toán năm 2024.

Thống kê cho thấy đã có hàng trăm doanh nghiệp trên cả ba sàn công bố báo cáo kiểm toán 2024 và cho thấy sự chênh lệch số liệu với báo cáo tự lập, đa số đến từ nhóm bất động sản.

Chênh lệch hàng trăm tỷ đồng sau kiểm toán

Đứng đầu danh sách bị "thổi bay" lợi nhuận nhiều nhất sau kiểm toán là CTCP Đầu tư LDG (Mã: LDG) khi công ty bất động sản này có khoản lỗ sau kiểm toán điều chỉnh tăng gần gấp đôi so với báo cáo tự lập trước đó.

Cụ thể, theo báo cáo kiểm toán, LDG ghi nhận khoản lỗ sau thuế năm 2024 lên đến 1.505 tỷ đồng, cao hơn 728 tỷ đồng so với con số 777 tỷ đồng trong báo cáo tự lập quý IV/2024.

LDG cho biết các nguyên nhân chính dẫn đến điều chỉnh tăng lỗ gồm: Trích lập bổ sung dự phòng các khoản phải thu khó đòi; ghi nhận ước tính bổ sung giá vốn hàng bán từ các năm trước (2012–2023) vào kết quả năm 2024 và hoàn nhập toàn bộ tài sản thuế thu nhập hoãn lại.

Số lỗ trên đã đẩy tổng lỗ lũy kế của LDG hết năm 2024 lên đến 1.387 tỷ đồng. Vốn chủ sở hữu còn 1.211 tỷ đồng trong khi vốn góp chủ sở hữu là 2.569 tỷ đồng.

Bên cạnh khoản lỗ lớn, kiểm toán viên cũng đưa ra nhiều lưu ý đáng chú ý và nghi ngờ đáng kể về khả năng hoạt động liên tục của LDG.

Câu chuyện tương tự xảy ra với CTCP Phát triển Bất động sản Phát Đạt (Mã: PDR). Thay vì con số doanh thu thuần 2.017 tỷ đồng trong báo cáo tài chính tự lập, sau kiểm toán, doanh thu thuần của Phát Đạt chỉ còn lại 822 tỷ đồng, giảm đến 59% so với trước kiểm toán.

Trừ các chi phí kinh doanh lợi nhuận sau thuế năm 2024 của Phát Đạt giảm từ 523 tỷ đồng xuống còn 155 tỷ đồng sau kiểm toán, tương ứng giảm 70% so với báo cáo tự lập.

Phát Đạt cho biết, chênh lệch lớn giữa các chỉ tiêu trước và sau kiểm toán là do công ty điều chỉnh giảm doanh thu đã ghi nhận từ dự án Bắc Hà Thanh từ 1.837 tỷ đồng xuống còn 639 tỷ, tương đương điều chỉnh giảm 65% theo quyết định của HĐQT về việc thông qua chủ trương điều chỉnh chỉnh doanh thu, lợi nhuận sau thuế năm 2024 dựa trên nguyên tắc cẩn trọng.

Mới đây, cổ phiếu PDR còn liên quan đến vụ thao túng giá cổ phiếu của 2 cá nhân. Sau đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có quyết định xử phạt mỗi cá nhân trên 1,5 tỷ đồng do có hành vi vi phạm thao túng, đồng thời bị cấm giao dịch chứng khoán có thời hạn 2 năm, kể từ ngày 24/3/2025 và bị cấm đảm nhiệm chức vụ tại công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam, công ty đầu tư chứng khoán có thời hạn 2 năm, kể từ ngày 24/3/2025.

Về vấn đề này, Phát Đạt đã lên tiếng và cho biết ban lãnh đạo công ty không lên quan đến hoạt động thao túng giá cổ phiếu.

Sau kiểm toán, Tập đoàn Hà Đô (Mã: HDG) cũng bị “bay” hơn 306 tỷ đồng lợi nhuận, về 447 tỷ đồng.

Nguyên nhân là sau kiểm toán, chi phí quản lý doanh nghiệp tăng thêm 93 tỷ đồng và đặc biệt, chi phí khác tăng thêm 223 tỷ. Trong khoản mục này, Hà Đô bất ngờ xuất hiện khoản chi phí 209 tỷ đồng dự phòng ngắn hạn phải trả.

Hà Đô giải trình cho biết nguyên nhân là do căn cứ trên tình trạng pháp lý của Dự án Điện mặt trời Hồng phong 4 và thực tế thu hồi công nợ, Công ty đã đánh giá và tạm ước tính ảnh hưởng có thể đến tiền bán điện để ghi nhận dự phòng trên báo cáo tài chính hợp nhất.

Các công ty bất động sản, bất động sản khu công nghiệp khác cũng chứng kiến mất hàng chục tỷ đồng lợi nhuận sau kiểm toán có thể kể đến như Danh Khôi (Mã: NRC), Tổng Công ty Đô thị Kinh Bắc (Mã: KBC)… Hay hai trường hợp đã lỗ rồi còn lỗ nặng thêm như Novaland (Mã: NVL) và Nhà Thủ Đức (Mã: TDH).

CTCP Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (Novaland – Mã: NVL) báo lỗ sau thuế tăng thêm 43 tỷ so với báo cáo tự lập, kết quả lỗ tới 4.394 tỷ đồng.

Đây là năm đầu tiên thua lỗ trong lịch sửa hoạt động của Novaland. Nguyên nhân chính là do trích lập dự phòng cho kỳ báo cáo bán niên 2024 theo quan điểm của đơn vị kiểm toán, liên quan đến nghĩa vụ tài chính phát sinh tại dự án Lakeview City.

Tương tự, CTCP Phát triển Nhà Thủ Đức (Mã: TDH) báo lỗ tăng thêm 6%, từ 288 tỷ lên 304 tỷ đồng, đây là năm lỗ nặng thứ 2 trong lịch sử doanh nghiệp (chỉ sau năm 2021).

Đại diện Nhà Thủ Đức cho rằng, do chi phí quản lý trong năm tăng 5% lên 356 tỷ đồng vì phải tăng chi phí dự phòng. Tính từ năm 2020 tới nay, doanh nghiệp đã có tới 4 năm lỗ chỉ trừ năm 2022 ghi nhận lãi gần 5 tỷ đồng. Chính vì vậy, công ty đang có số lỗ luỹ kế tới 1.056 tỷ đồng.

Doanh nghiệp 'vui mừng' sau mùa kiểm toán

Chiều ngược lại vẫn có những doanh nghiệp có thêm lợi nhuận sau mùa kiểm toán.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2024, lợi nhuận sau thuế của cổ đông công ty mẹ Vietnam Airlines đạt mức tăng đáng kể so với số liệu công bố trước đó, tăng thêm 690 tỷ đồng.

Giải trình về sự chênh lệch này, Vietnam Airlines cho biết, lợi nhuận tăng thêm chủ yếu do Tổng công ty đã hoàn thành các thỏa thuận với đối tác về việc giảm trừ tiền lãi vay phải trả. Bên cạnh đó, việc điều chỉnh giảm chi phí sửa chữa bảo dưỡng phân bổ cho đội tàu bay thuê được gia hạn thời gian trả tàu và việc cập nhật, dự tính lại các khoản mục chi phí sau khi nhận đủ hóa đơn và xác nhận công nợ cũng góp phần vào sự gia tăng lợi nhuận này.

Một số doanh nghiệp cũng báo tăng lãi sau kiểm toán có thể kể đến như Vinhomes (Mã: VHM) tăng thêm 274 tỷ đồng, lợi nhuận sau kiểm toán đạt hơn 31.801 tỷ. Tương tự là Vingroup (Mã: VIC) cũng tăng 168 tỷ đồng, đạt lợi nhuận hơn 11.900 tỷ đồng.

Sự chênh lệch kiểm toán do đâu?

Cứ đến mỗi mùa kiểm toán, sự chênh lệch số liệu đột biến không phải là điều hiếm thấy. Giới chuyên gia nhìn nhận, nguyên nhân chủ yếu do chênh lệch từ quan điểm khác nhau giữa doanh nghiệp với các kiểm toán viên. Điều quan trọng ở đây là các lý giải có hợp lý hay không.

Dù vậy, trong bối cảnh thị trường chứng khoán (TTCK) đang có nhiều diễn biến khó lường do các tác động từ thế giới, những thông tin sai lệch trên báo cáo tài chính trước và sau kiểm toán ít nhiều sẽ ảnh hưởng tâm lý của nhà đầu tư và niềm tin của các cổ đông.

Thực tế, chất lượng báo cáo tài chính nói riêng và vấn đề quản trị nói chung luôn tồn tại trên Thị trường chứng khoán Việt Nam. Minh chứng qua việc ở 7 kỳ đánh giá chương trình thẻ điểm quản trị công ty ASEAN (ACGS), Việt Nam liên tiếp giữ thứ hạng thấp với mức điểm bình quân luôn dưới mức trung bình của ASEAN.

Năm 2024, Việt Nam chỉ có 69 doanh nghiệp được lựa chọn đánh giá, thấp hơn so với kỳ đánh giá trước.

Theo ông Phan Lê Thành Long - Thành viên HĐQT, Tổng Giám đốc Viện Thành viên HĐQT Việt Nam (VIOD), nguyên nhân chủ yếu đến từ sự thiếu nhất quán trong việc thực thi các tiêu chuẩn quản trị, đặc biệt ở khía cạnh công bố thông tin và chất lượng báo cáo. Hiện tại, chỉ có hơn 70 doanh nghiệp tại Việt Nam cung cấp báo cáo bằng tiếng Anh, nhưng chất lượng không đồng đều dẫn đến điểm số trung bình thấp.

TTCK Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa được nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi, cùng với đó, sự tăng trưởng của TTCK toàn cầu cũng được kỳ vọng mang lại cơ hội thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường tài chính trong nước.

Tuy nhiên, cơ hội không dành cho tất cả. Các quỹ ngoại khi vào TTCK trong nước sẽ có sự lựa chọn những cổ phiếu và doanh nghiệp tốt. Trong đó, minh bạch và chất lượng công bố thông tin, các báo cáo quản trị, báo cáo tài chính… là yếu tố tiên quyết.

Mặt khác, trong bối cảnh các quốc gia đang phát triển cần thận trọng trước những rủi ro từ biến động dòng vốn quốc tế, đặc biệt khi nhà đầu tư có xu hướng dịch chuyển dòng vốn sang các thị trường phát triển ổn định hơn, việc tăng cường minh bạch và cải thiện hiệu quả quản trị doanh nghiệp trên TTCK là cần thiết để tận dụng cơ hội và đối phó với thách thức.

×