Đăng nhập Đăng ký

hoặc

Vui lòng nhập thông tin cá nhân

Đặt lại mật khẩu

Nhập email của bạn để lấy lại mật khẩu

Email không đúng

Lạm dụng AI khiến não lười biếng, giảm trí nhớ và tư duy

Thứ năm, 19/06/2025 14:41 (GMT+7)

Một nghiên cứu từ MIT và Stanford cho thấy việc thường xuyên dùng AI có thể làm giảm hoạt động của não bộ, ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ và tư duy phản biện. Các chuyên gia cảnh báo nguy cơ “lười suy nghĩ” nếu con người quá lệ thuộc vào trí tuệ nhân tạo.

Việc lạm dụng trí tuệ nhân tạo trong học tập và công việc đang bị cảnh báo là con dao hai lưỡi đối với não bộ con người. Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Human Behaviour vào tháng 6/2025, do Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) phối hợp cùng Đại học Stanford thực hiện, cho thấy việc thường xuyên sử dụng các chatbot như ChatGPT có thể làm giảm đáng kể khả năng ghi nhớ, phân tích và tư duy phản biện – những kỹ năng nền tảng của quá trình học hỏi và sáng tạo.

Trong nghiên cứu này, nhóm khoa học chia người tham gia thành ba nhóm để thực hiện cùng một nhiệm vụ viết luận. Nhóm đầu tiên phải viết hoàn toàn bằng trí nhớ và kiến thức cá nhân. Nhóm thứ hai được phép tìm kiếm thông tin bằng Google. Nhóm còn lại sử dụng ChatGPT để hỗ trợ toàn bộ quá trình viết. Trong suốt thời gian làm bài, các nhà nghiên cứu theo dõi hoạt động não bộ của người tham gia bằng thiết bị điện não đồ (EEG), nhằm đánh giá cường độ và mức độ kết nối thần kinh.

Kết quả ghi nhận cho thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa các nhóm. Nhóm viết bằng tư duy cá nhân có mức hoạt động não mạnh mẽ và lan tỏa nhất. Nhóm dùng Google vẫn duy trì được mức vận động trí tuệ nhất định. Riêng nhóm sử dụng ChatGPT có mức kết nối thần kinh thấp hơn khoảng 35 đến 40% so với nhóm đầu tiên. Dữ liệu này được các nhà khoa học lý giải là hậu quả của việc não bộ bị thụ động do được “giúp đỡ” quá nhiều. Khi con người phó mặc quá trình xử lý thông tin cho AI, não sẽ không còn được "tập thể dục" – làm giảm sự linh hoạt và khả năng phản ứng của các vùng tư duy.

Kết nối não bộ của người dùng ChatGPT yếu hơn hẳn những người khác. Ảnh: Nature

Không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động não, việc lạm dụng AI còn tác động tiêu cực đến trí nhớ ngắn hạn. Khi được yêu cầu nhớ lại các nội dung đã viết vài phút sau khi hoàn thành, nhóm sử dụng ChatGPT có tỷ lệ ghi nhớ thấp nhất. Nhiều người thừa nhận rằng họ không thực sự cảm thấy mình là người viết ra nội dung đó. Một người tham gia mô tả: “Cảm giác như đang xem người khác làm giúp mình vậy”. Tâm lý này khiến họ thiếu đầu tư cả về mặt tư duy lẫn cảm xúc trong quá trình làm việc.

Trong giai đoạn tiếp theo kéo dài 4 tháng, nhóm nghiên cứu tiếp tục theo dõi sự phát triển của từng nhóm. Dựa trên đánh giá từ cả giáo viên lẫn hệ thống AI, nhóm sử dụng ChatGPT cho thấy sự sụt giảm về điểm số, chất lượng ngôn ngữ và chiều sâu lập luận trong các bài viết sau đó. Bài làm của nhóm này được nhận xét là thiếu tính sáng tạo, diễn đạt đơn điệu và lập luận kém chặt chẽ so với hai nhóm còn lại. Một chuyên gia trong nhóm nghiên cứu nhận định: “Khi bạn để AI làm thay việc nghĩ, não sẽ ngừng cố gắng".

Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng, những công cụ như ChatGPT chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ, không phải thay thế. Nếu lạm dụng, con người có nguy cơ đánh mất chính những năng lực đã làm nên sự khác biệt của trí tuệ tự nhiên: khả năng tư duy độc lập, phân tích sâu và ghi nhớ hiệu quả. Trong thời đại AI phát triển mạnh mẽ, việc giữ cho não bộ được vận động thường xuyên có thể là điều kiện tiên quyết để không bị tụt lại phía sau chính công nghệ mà chúng ta tạo ra.

Thái Sơn
Nguồn: sohuutritue.net.vn