Khắc chữ lên di tích, 2 người đàn ông bị phạt tù treo: Chuyện lớn nhưng bị xem nhẹ ở Việt Nam

Khắc chữ cầu may, ai ngờ… rước họa

2 người đàn ông tên Zhang và Li, ngụ ở Sơn Đông, Trung Quốc đã dùng bút dạ khắc lên 35 di tích ở núi Thái Sơn. Họ vô tư để lại danh tính kèm các dòng chữ, vẽ graffiti như "thành công", "may mắn", "phước lành" hay cả những câu thể hiện tham vọng "đã làm được" hoặc "đã đến lúc trỗi dậy".

Li và Zhang tin rằng, khi khắc tên lên đá, nhờ người khác đọc to sẽ biến những mong ước của bản thân thành hiện thực. Nào ngờ, may mắn chưa mỉm cười, 2 người đã bị khởi tố "Tội cố ý phá hoại di tích văn hóa".

Tòa án kết luận Zhang nhận 1 năm tù giam, 2 năm quản chế và nộp phạt 2.000 nhân dân tệ (khoảng 7,4 triệu đồng). Còn Li bị phạt 1.500 nhân dân tệ (khoảng 5,5 triệu đồng). Bên cạnh đó, cả hai phải công khai xin lỗi và bồi thường 70.588 nhân dân tệ (khoảng 36,7 triệu đồng) cho thiệt hại sinh thái mà họ gây ra.

Song, xét thấy hoàn cảnh cả hai khó khăn, tòa án khoan hồng, cho Zhang 2.672 giờ và Li 157 giờ lao động công ích. Không có ưu ái, không có "xin nhẹ tay", không có "nhắc nhở cho qua". Hành vi phá hoại di tích được xử đúng bản chất, xâm phạm tài sản quốc gia.

Vẽ bậy vẫn còn là "thói quen" khó bỏ ở Việt Nam

Ở Việt Nam, khó có nơi nào thoát khỏi cảnh tượng viết bậy, khắc tên. Ngay cả Chuông Đại hồng chung - bảo vật quốc gia ở chùa Thiên Mụ, chi chít chữ như nhật ký tập thể.

Hay như chùa Hương, Ngọ Môn, đến động Phong Nha, bãi đá ở Đà Lạt, hay thậm chí… cột mốc chủ quyền, nơi đâu cũng có vài dấu vết "lưu niệm". Những hành động đó rất khó coi, khó chấp nhận và ảnh hưởng đến giá trị văn minh, văn hóa của quốc gia.

Đáng xấu hổ hơn, hành vi xấu này còn được một số bạn trẻ mang ra nước ngoài, khiến cộng đồng quốc tế lên án. Năm 2018, một người được cho là công dân Việt Nam đã viết tên lên tòa thành hàng trăm năm tuổi Yonago (tỉnh Tottori, Nhật Bản). Cơ quan chức năng Nhật Bản cho biết, hành vi này được xếp vào tội phá hoại tài sản và có thể ngồi tù đến 5 năm.

Sau mỗi vụ việc, người ta thường đổ lỗi cho "ý thức", nhưng ý thức không tự nhiên mà có. Nó được hình thành từ môi trường, từ giáo dục, và quan trọng hơn cả là từ pháp luật. Việt Nam chưa có biện pháp xử lý cứng rắn những hành vi này.

Cần một chế tài đủ sức nặng để "tật xấu không tái diễn"

Tại nước ta, Luật Di sản văn hóa nêu rõ, di tích lịch sử - văn hóa là công trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm đó có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học. Đây là di sản văn hóa của quốc gia, thuộc sở hữu của toàn dân.

Do đó, nghiêm cấm các hành vi chiếm đoạt, làm sai lệch di sản văn hoá; huỷ hoại hoặc gây nguy cơ huỷ hoại di sản văn hoá; đào bới trái phép địa điểm khảo cổ; xây dựng trái phép, lấn chiếm đất đai thuộc di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh;...

Đối với việc xử phạt, căn cứ Chương VI, Điều 70 và Điều 71 của luật này quy định: Người nào phát hiện được di sản văn hoá mà không tự giác khai báo, cố tình chiếm đoạt hoặc có hành vi gây hư hại, huỷ hoại thì tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật; di sản văn hoá đó bị Nhà nước thu hồi.

Điểm I khoản 2 điều 7 Nghị định 144/2021 quy định, người có hành vi "phun sơn, viết, vẽ, dán, gắn hình ảnh, nội dung lên tường, cột điện hoặc các vị trí khác tại khu vực dân cư, nơi công cộng, khu chung cư, nơi ở của công dân hoặc các công trình khác mà không được phép của cơ quan có thẩm quyền" sẽ bị phạt từ 1-2 triệu đồng.

Trường hợp biết rõ hành vi sai trái mà vẫn cố tình thực hiện, sẽ bị phạt nặng hơn từ 3-5 triệu đồng kèm theo khắc phục hậu quả.

Ngoài ra, hành vi viết, vẽ bậy lên tường, cửa nhà hoặc tường công cộng có thể cấu thành tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản còn được quy định tại điều 178 Bộ luật Hình sự. Cụ thể, hình phạt cao nhất có thể lên đến 20 năm tù và có thể phạt tiền lên đến 100 triệu đồng.

Mặc dù đã có quy định, song thực tế hiếm khi những mức phạt này được áp dụng đến nơi đến chốn. Nhiều vụ chỉ dừng lại ở việc nhắc nhở, thậm chí "cho qua" vì cho rằng thiệt hại không đáng kể. Do đó, luật pháp chưa đủ sức răn đe, việc cấm vẽ bậy cũng khó tác động đến nhận thức của người dân.

Chúng ta cần những chế tài mạnh hơn khi xử lý những hành vi có tính chất phá hoại nơi công cộng và di tích, danh làm thắng cảnh.

Bảo vệ di tích, di sản là gìn giữ công lao, thành quả của cha ông. Giữ gìn vệ sinh chung và tài sản công cộng cũng là một phần của văn minh.

Sự tử tế với di sản, với không gian chung, đôi khi không phải là điều gì lớn lao. Nó chỉ đơn giản là biết dừng tay đúng lúc để không làm hỏng những thứ đã tồn tại hàng trăm năm trước khi chúng ta đến, và sẽ còn phải đẹp đẽ hàng trăm năm sau khi chúng ta rời đi.