Giấc mộng 'Phố Wall châu Á' của Tokyo: Trải thảm đỏ mời 'đại bàng' nhưng thiếu cả tổ lẫn mồi

Sau nhiều thập kỷ ngủ quên, Tokyo đang thức giấc với một tham vọng cháy bỏng, giành lại ngôi vương trung tâm tài chính châu Á. Chính phủ Nhật Bản đang tung ra một chiến dịch trải thảm đỏ quy mô lớn, cố gắng biến thủ đô sôi động của mình thành một thỏi nam châm hút các quỹ đầu tư, các nhà quản lý tài sản và những bộ óc tài chính kiệt xuất nhất hành tinh. Nhưng đằng sau những nỗ lực hào nhoáng ấy là một thực tại phũ phàng, giấc mơ lớn đang bị cản trở bởi một cơn khát nhân tài trầm trọng.

Tấm thảm đỏ trải rộng ra thế giới

Không thể phủ nhận những nỗ lực của Nhật Bản. Một làn gió cải cách đang thổi qua xứ sở mặt trời mọc. Các thủ tục pháp lý rườm rà đang được tinh giản, dịch vụ hỗ trợ bằng tiếng Anh được triển khai. Các chuyến bay của những ông chủ ngân hàng New York giờ đây không còn hướng về Hong Kong hay Singapore mà hạ cánh tại Tokyo. Các quỹ phòng hộ tỷ đô đang rục rịch mở rộng văn phòng, châm ngòi cho những cuộc săn nhân tài gắt gao.

Tất cả đều nhìn thấy cơ hội vàng, một thị trường vốn khổng lồ của Nhật Bản đang sẵn sàng "bung lụa" trong bối cảnh lạm phát và những thay đổi chính sách lớn. Tokyo đang phát đi một tín hiệu rõ ràng: "Chúng tôi đã trở lại và sẵn sàng cho cuộc chơi lớn".

Cơn khát nhân tài và nỗi đau "lỗ kim"

Thế nhưng, khi những dòng vốn khổng lồ bắt đầu tìm đường đến Tokyo, tất cả lại vấp phải một nút thắt cổ chai không thể ngờ tới. Một nhà đầu tư đã ví von một cách cay đắng với tờ Financial Times rằng, tình hình hiện tại giống như "cố gắng đẩy một núi tiền khổng lồ qua một lỗ kim. "Lỗ kim" đó chính là sự thiếu hụt nhân sự chất lượng cao.

Quả thật, những con số không biết nói dối. Tìm đâu những chuyên gia tuân thủ? Toàn nước Nhật chỉ có vỏn vẹn 20 - 30 chuyên viên tuân thủ cấp quốc tế. Một con số quá nhỏ bé so với tham vọng toàn cầu.

Nhân sự trẻ đang ở đâu? Lực lượng lao động trẻ (20-34 tuổi) trong ngành tài chính đã bốc hơi một cách đáng báo động, giảm từ 610.000 người xuống chỉ còn 380.000 người trong hai thập kỷ. Dòng máu nhân tài mới không chảy vào, khiến ngành tài chính ngày càng già cỗi.

Ông Yamaji Hiromi, Giám đốc điều hành (CEO) của Sở Giao dịch Chứng khoán Tokyo cho biết các cải cách quản trị doanh nghiệp của Nhật Bản "vẫn chỉ ở mức khoảng 20%" và ông Ito Yutaka, người đứng đầu Cơ quan Dịch vụ Tài chính cũng nhấn mạnh rằng "chỉ khi có nhiều tập đoàn mở rộng ra nước ngoài thì thị trường nhân tài mới hình thành". Trên thực tế, các chuyên gia đã thẳng thắn chỉ ra, một nhà quản lý tài sản toàn cầu phải trả ít nhất 1,5 lần lương cơ bản để thuê được nhân tài Nhật Bản.

Những "tảng băng chìm" khó vượt qua

Cơn khát nhân tài chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Theo các chuyên gia kinh tế, bên dưới bề mặt là những vấn đề cấu trúc đã ăn sâu bén rễ từ lâu, cụ thể:

Bức tường thuế quan: Chính sách thuế của Nhật Bản đang là một rào cản lớn. Với mức thuế suất cao ngất ngưởng dành cho người có thu nhập trên 40 triệu yên (khoảng 7,2 tỷ VNĐ), nhiều chuyên gia tài chính thà chọn Singapore hay Hong Kong làm bến đỗ. Như lời ông Kihara Masahiro, CEO của Mizuho Bank, đó là lúc "chúng tôi phải cân nhắc chuyển đi nơi khác".

Rào cản ngôn ngữ và bộ máy quan liêu: Dù đã có nỗ lực, tiếng Anh vẫn chưa thực sự phổ biến trong môi trường làm việc. Các quy trình cấp phép vẫn còn kéo dài và phức tạp, làm nản lòng không ít nhà đầu tư.

Cải cách còn dang dở: Chính các nhà lãnh đạo cũng phải thừa nhận thực tế. CEO Sở Giao dịch Chứng khoán Tokyo cho rằng công cuộc cải cách quản trị doanh nghiệp mới chỉ đi được "20% chặng đường".

Cuối cùng, tiền bạc có thể thu hút sự chú ý nhưng để giữ chân được tài năng thực sự cần có cả một hệ sinh thái. Một chuyên gia trong ngành tài chính Nhật Bản đã nhấn mạnh, "bạn phải mất 8 đến 10 năm để đào tạo ra một nhà quản lý danh mục đầu tư hoàn thiện". Có thể nói, Tokyo đã trải thảm nhưng để các "đại bàng" tài chính thực sự đến và làm tổ, họ cần xây dựng cả một hệ sinh thái bền vững, từ giáo dục, chính sách thuế đến văn hóa làm việc và đó là một cuộc đua marathon dài hơi không phải một cuộc chạy nước rút một sớm một chiều.