Từ ngày 1/6/2025, Nghị định 70/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, quy định các hộ kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã xác thực từ cơ quan thuế, được khởi tạo qua máy tính tiền. Đây là bước đi quan trọng trong lộ trình bỏ cơ chế thuế khoán truyền thống - vốn được xem là lỏng lẻo và gây thất thu cho ngân sách nhà nước suốt nhiều năm qua.

Theo đánh giá của giới chuyên gia, Nghị định 70 không phải là sự “siết chặt” mang tính hành chính, mà là một hình thức “sàng lọc”, loại bỏ dần mô hình kinh doanh không minh bạch. Với ngưỡng doanh thu 1 tỷ đồng/năm (tương đương gần 3 triệu đồng/ngày), các hộ kinh doanh được xác định đã vượt khỏi giới hạn “tự phát” và cần có công cụ kiểm soát doanh thu, nghĩa vụ thuế và chất lượng quản trị chuyên nghiệp hơn.

Tuy nhiên, ghi nhận thực tế tại Hà Nội và một số tỉnh, không ít hộ kinh doanh đã có phản ứng tiêu cực như ngừng hoạt động, từ chối thanh toán chuyển khoản hoặc tăng giá khi khách không trả tiền mặt. Những biểu hiện đó phản ánh một thực tế: Mối quan hệ giữa Nhà nước và hộ kinh doanh đang thiếu sự tin cậy và đối thoại. Vậy đâu là giải pháp hữu hiệu để gỡ vướng hộ kinh doanh?

Dưới góc nhìn pháp lý, Luật sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc, Công ty Luật TNHH TGS (Thuộc Đoàn Luật Sư Thành Phố Hà Nội), cho biết: “Trước hết, cần khẳng định rằng mối quan hệ giữa Nhà nước và hộ kinh doanh không phải là mối quan hệ đối đầu, mà phải được nhìn nhận như một quan hệ hợp tác cùng hướng tới phát triển bền vững. Nhà nước không thể phát triển nếu kinh tế tư nhân - mà hộ kinh doanh là lực lượng đông đảo - bị bóp nghẹt, và ngược lại, hộ kinh doanh cũng không thể phát triển ổn định nếu thiếu một khung pháp lý minh bạch, công bằng”.

Theo luật sư Tuấn, giải pháp đầu tiên và quan trọng nhất là xây dựng niềm tin. Tình trạng một bộ phận hộ kinh doanh lo ngại bị siết thuế, lo bị kiểm tra dồn dập đến mức đóng cửa hoặc "né" thanh toán qua ngân hàng cho thấy đã có sự đứt gãy nhất định về niềm tin giữa người kinh doanh và cơ quan quản lý. Muốn gỡ nút thắt này, cơ quan nhà nước cần thay đổi cách tiếp cận, chuyển từ tư duy kiểm soát sang tư duy đồng hành. Thay vì ban hành chính sách một chiều rồi mạnh tay xử lý, cần tăng cường đối thoại, lắng nghe các khó khăn thực tế của hộ kinh doanh, đặc biệt là tại các chợ truyền thống, khu vực bán lẻ, hàng ăn uống - nơi mà trình độ tiếp cận công nghệ và pháp luật còn hạn chế.

Thứ hai, chính sách phải rõ ràng, khả thi và ổn định. Không ít hộ kinh doanh hiện nay rơi vào thế bị động do thiếu thông tin hoặc hiểu mơ hồ về nghĩa vụ thuế, hóa đơn điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt. Trách nhiệm ở đây không chỉ thuộc về người kinh doanh, mà còn đến từ sự chậm trễ, thiếu nhất quán trong công tác tuyên truyền, hướng dẫn của cơ quan chức năng.

Muốn hộ kinh doanh tự giác kê khai, nộp thuế và chuyển sang mô hình minh bạch thì chính sách phải dễ hiểu, dễ thực hiện và không thay đổi liên tục. Cần đặc biệt quan tâm đến các công cụ hỗ trợ đơn giản hóa thủ tục, từ việc mở tài khoản, lập hóa đơn đến kê khai online.

Thứ ba, tăng cường tư vấn pháp lý, đồng hành cùng hộ kinh doanh. Luật sư cho rằng vai trò của các hiệp hội ngành nghề, tổ chức tư vấn pháp lý và luật sư là hết sức quan trọng trong giai đoạn này. Cần có các chương trình tập huấn, hỗ trợ pháp lý miễn phí hoặc chi phí thấp cho hộ kinh doanh – đặc biệt là nhóm nhỏ lẻ, kinh doanh cá thể, nhằm giúp họ hiểu và thực hiện đúng nghĩa vụ.

Bên cạnh đó, cũng cần minh bạch thông tin về các quyền lợi của hộ kinh doanh khi tuân thủ pháp luật, như tiếp cận tín dụng, tham gia chuỗi cung ứng, nhận hỗ trợ từ chính sách nhà nước, chứ không chỉ nói về nghĩa vụ.

Cuối cùng, việc thanh tra, kiểm tra phải công tâm, đúng mực. Luật sư nhấn mạnh: không ai phản đối việc quản lý thuế hay chống thất thu, nhưng nếu công tác thanh kiểm tra được triển khai thiếu minh bạch, gây áp lực thái quá, hoặc có dấu hiệu lạm quyền, thì nó sẽ phản tác dụng. Việc giám sát phải đi kèm trách nhiệm giải trình và sự chuẩn mực của cơ quan công quyền. Có như vậy, mới tạo dựng được môi trường kinh doanh công bằng, văn minh.

“Muốn chính sách thành công, không thể chỉ ra quy định mà phải cùng đi với người dân đến đích”, luật sư Tuấn nêu quan điểm.

×