Từ thần đồng toán học đến ông trùm mạng xã hội

Sinh năm 1984 tại Leningrad (nay là St. Petersburg), Pavel Durov lớn lên trong một gia đình trí thức: cha là trưởng khoa tại Đại học Quốc gia Saint Petersburg, ông nội từng phục vụ trong Hồng quân Liên Xô. Durov dành phần lớn thời thơ ấu tại Turin (Ý), nơi ông bắt đầu bộc lộ tố chất thần đồng. Ông cùng anh trai Nikolai nhiều lần giành huy chương vàng Olympic Toán học Quốc tế và từng lên truyền hình Ý để giải phương trình trực tiếp.

Trở về Nga sau khi Liên Xô tan rã, gia đình ông mang theo một món quà vô giá: chiếc máy tính IBM – phương tiện giúp Durov tự học lập trình. Khi còn là sinh viên, ông xây dựng một diễn đàn cho trường đại học và sau đó cùng bạn phát triển mạng xã hội VKontakte (VK) – phiên bản “Facebook của Nga”. Chỉ trong hai năm, VK cán mốc 10 triệu người dùng.

Durov giữ chức CEO đến tháng 4/2014, khi ông bị buộc phải rời vị trí sau khi từ chối cung cấp dữ liệu người dùng cho chính phủ Nga.

Telegram và đế chế tỷ đô đầy tranh cãi

Trước khi rời Nga, Durov cùng anh trai đã kịp ra mắt Telegram vào tháng 8/2013.

Ứng dụng này cho phép người dùng nhắn tin, gọi điện, gửi tệp và tạo nhóm chat với số lượng thành viên lên đến hàng trăm nghìn người.

Một trong những lý do Telegram trở nên phổ biến là khả năng mã hóa đầu cuối, chế độ trò chuyện bí mật, lưu trữ dữ liệu trên nền tảng đám mây và không cần danh tính thực để tạo tài khoản – chỉ cần số điện thoại. Đặc biệt, người dùng có thể tạo các kênh hoặc nhóm kín để chia sẻ thông tin mà không chịu sự kiểm duyệt chặt chẽ như trên các nền tảng mạng xã hội khác.

Tuy nhiên, chính những tính năng này cũng trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho tội phạm mạng, khi nhiều tổ chức và cá nhân lợi dụng Telegram để ẩn danh, tổ chức các hoạt động phi pháp mà khó bị truy vết.

Trước tình hình đó, hơn 30 quốc gia (bao gồm Việt Nam) đã ra lệnh cấm hoặc hạn chế hoạt động đối Telegram với lý do liên quan đến an ninh mạng, vi phạm bản quyền, kích động bạo loạn hoặc tội phạm có tổ chức.

Bê bối cá nhân và vòng vây pháp lý

Không chỉ gây sốc trong công nghệ, Durov còn gây chú ý bởi lối sống kỳ dị. Giống Elon Musk, Pavel Durov theo chủ nghĩa ủng hộ sinh sản (pronatalism), cho rằng việc sinh thêm con là cần thiết để duy trì sự sống trên hành tinh. Dù chưa từng kết hôn và theo đuổi lối sống độc thân, tháng 7/2024, ông gây chú ý khi tiết lộ mình là cha ruột của hơn 100 đứa trẻ trên toàn cầu.

Trong một bài đăng trên Telegram, Durov cho biết hơn 15 năm trước, một người bạn thân đã tìm đến ông để xin tinh trùng nhằm điều trị vô sinh. Từ đó đến nay, ông đã hỗ trợ hơn 100 cặp đôi tại 12 quốc gia sinh con thông qua thụ tinh trong ống nghiệm. “Hiện vẫn còn ít nhất một cơ sở IVF đang lưu trữ tinh trùng đông lạnh của tôi để tiếp tục giúp những gia đình có mong muốn có con”, ông chia sẻ.

Tháng 8/2024, Durov bị bắt giữ tại sân bay Le Bourget, ngoại ô Paris, Pháp. Ông bị cáo buộc liên quan đến việc thiếu kiểm soát nội dung trên nền tảng Telegram, dẫn đến việc nền tảng này bị sử dụng cho các hoạt động tội phạm như phát tán nội dung lạm dụng tình dục trẻ em, buôn bán ma túy và gian lận tài chính.

Sau gần 36 giờ bị tạm giam và thẩm vấn, vị CEO được tại ngoại với khoản tiền bảo lãnh lên tới 6 triệu euro. Tuy nhiên, ông vẫn bị cấm rời khỏi Pháp và phải trình diện tại đồn cảnh sát hai lần mỗi tuần.

Vụ bắt giữ này đã gây ra nhiều tranh cãi và phản ứng từ cộng đồng quốc tế. Một số người cho rằng việc bắt giữ Durov là một hành động chính trị nhằm hạn chế quyền tự do thông tin, trong khi những người khác ủng hộ hành động của chính quyền Pháp trong việc đảm bảo an ninh mạng và chống lại tội phạm trực tuyến.

×