Tại Tờ trình Dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Bộ Công an cho biết sau 8 năm thi hành, nhiều quy định về hình phạt tử hình bộc lộ bất cập, đặc biệt là ở các khung hình phạt còn quá rộng. Điều này gây khó khăn cho tòa án trong việc tuyên án, nhất là với các tội liên quan đến ma túy như sản xuất, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy.

Hiện có 18 tội danh trong Bộ luật Hình sự có mức án cao nhất là tử hình. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy nhiều tội danh không còn phù hợp để áp dụng án tử. Ví dụ như tội "Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền", "Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật quốc gia", "Sản xuất, buôn bán thuốc giả"... Trong nhiều trường hợp, tòa án không hoặc rất hiếm khi tuyên án tử hình.

Bộ Công an cũng kiến nghị xem xét lại việc áp dụng án tử hình với những người mắc bệnh hiểm nghèo như ung thư giai đoạn cuối, AIDS giai đoạn cuối... Đây được xem là “án tử tự nhiên”, nhưng pháp luật hiện chưa có quy định miễn hình phạt hoặc hoãn thi hành án với các trường hợp này.

Một vướng mắc lớn khác là quy định về thời hiệu thi hành án tử hình. Dù luật hiện hành quy định thời hiệu là 20 năm, nhưng không nêu rõ sau thời gian này, người bị kết án có được giảm án hay không. Hiện có 17 trường hợp bị án tử hình đã giam giữ hơn 15 năm nhưng vẫn chưa thi hành án, gây lúng túng trong thực tế.

Từ những bất cập qua 8 năm thi hành, Bộ Công an đề xuất bỏ án tử hình với 8 tội danh, thay bằng tù chung thân không xét giảm án. Mục tiêu là vẫn đảm bảo cách ly người phạm tội khỏi xã hội nhưng phù hợp hơn với thực tiễn và chính sách hình sự nhân đạo.

Đề xuất này nằm trong Đề án rà soát các quy định hình sự, tố tụng và thi hành án liên quan đến tử hình, do Đảng ủy Viện KSND Tối cao trình Bộ Chính trị cho ý kiến tại Công văn số 13936-CV/VPTW (ngày 25/3/2025).

Cụ thể, 5 tội danh được đề xuất bỏ án tử hình gồm: Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109); Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Nhà nước (Điều 114); Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 194); Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250); Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Ngoài ra, 3 tội danh khác cũng được đề xuất chuyển sang tù chung thân không giảm án, gồm: Tội gián điệp (Điều 110); Tội tham ô tài sản (Điều 353) và tội Nhận hối lộ (Điều 354).

Như vậy, Bộ Công an đã dự kiến bỏ án tử hình tại 8/18 tội danh (44,44%) có khung hình phạt tử hình ở Bộ luật Hình sự hiện hành.

×