Đằng sau những phim ngắn 2 phút cực gây nghiện của Trung Quốc

Trong khuôn viên chỉ rộng 8.000 m², tương đương một sân bóng đá, hàng loạt bối cảnh phim trường được dựng lên. Từ ngân hàng quốc tế, hiệu thuốc, đồn cảnh sát, tiệm làm tóc, cửa hàng xa xỉ, phòng xử án, bệnh viện, văn phòng, sảnh tiệc và thậm chí cả khoang máy bay tư nhân.

Tại đây, mỗi tháng các nhà sản xuất quay tới 10 series “mini-drama” - thể loại phim dài tập, mỗi tập có thời lượng chỉ vỏn vẹn hai phút. Dù thời lượng ngắn ngủi, đây lại đang là một trong những phân khúc phát triển nhanh nhất của ngành giải trí toàn cầu nhờ tập trung vào các tình tiết ngắn nhưng đầy kịch tính.

Bùng nổ từ Douyin - khi nhu cầu "dopamine ngắn" lên ngôi

Những thước phim "mini-drama" là định dạng phim ngắn, thời lượng chỉ vài phút được trình chiếu trên các nền tảng mạng xã hội. Do thời lượng ngắn nên các đoạn phim này thường chỉ tập trung vào những diễn biến chính, tình tiết drama tạo nên sự cao trào. Chính nhờ thời lượng ngắn, dễ xem ở mọi lúc, mọi nơi, tình tiết ngắn nhưng thu hút đã giúp "mini-drama" bùng nổ trên các nền tảng mạng xã hội.

Định dạng “mini-drama” bắt đầu cất cánh từ thời kỳ đại dịch Covid-19, khi người dùng Trung Quốc đổ xô vào các nền tảng video ngắn như Douyin (một phiên bản TikTok tại Trung Quốc). Chỉ trong vài năm, nó đã thu hút hàng trăm triệu người xem, biến những câu chuyện kịch tính chỉ kéo dài vài phút thành một hiện tượng văn hóa.

Theo công ty tư vấn DataEye có trụ sở tại Thâm Quyến, quy mô thị trường mini-drama Trung Quốc năm 2025 ước đạt 68,6 tỷ nhân dân tệ (khoảng 9,6 tỷ USD) - vượt cả doanh thu phòng vé truyền thống.

Lý giải về mức độ yêu thích của người dùng với các clip phim ngắn này, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra các tình tiết drama liên tục giúp tạo ra dopamine, tạo sự hưng phấn cho người xem. Bên cạnh đó, người xem có thể liên tục chuyển sang các clip mới và "nạp dopamine" liên tục thay vì trải qua những quãng nghỉ như xem các bộ phim truyền thống thời lượng hàng tiếng đồng hồ. “Thực chất, mini-drama mang lại lượng dopamine cao cho người xem mà không cần tốn nhiều thời gian” – Ashley Dudarenok, nhà sáng lập công ty tư vấn ChoZan (Hong Kong), nhận định.

Mô hình sản xuất tốc độ: quay 7 ngày, thu tiền tỷ

Không gian chật hẹp của Shudian được tận dụng triệt để: các căn hộ được thiết kế phản ánh tầng lớp khác nhau, nối liền bởi hành lang giả bệnh viện. Thậm chí đoàn phim còn có thể mượn luôn ngôi trường kế bên làm bối cảnh.

Theo Luo Yifu, đồng sáng lập kiêm Phó tổng giám đốc Shudian, thiết kế này giúp rút ngắn thời gian sản xuất chỉ còn 3 - 7 ngày cho một series. “Với phim ngắn, thời gian và chi phí là hai yếu tố sống còn,” ông nói.

Luo đầu tư vào Shudian từ tháng 7/2024, sau khi thị trường bất động sản lao dốc khiến công việc kiến trúc sụt giảm. “Chúng tôi bỏ ra vài triệu nhân dân tệ… và vừa mới hoàn vốn”, ông chia sẻ.

Trung bình, ngân sách cho một series mini-drama khoảng 300.000 nhân dân tệ (hơn 1 tỷ đồng) – thấp hơn hàng chục lần so với phim truyền hình truyền thống, nhưng lại có khả năng sinh lợi nhanh nhờ doanh thu nền tảng và quảng cáo.

“Drama tổng tài”, trả thù và những cú bẻ lái gây nghiện

Một trong những lý do khiến mini-drama bùng nổ mạnh mẽ là bởi thể loại này đánh thẳng vào bản năng giải trí nhanh - mạnh - gọn của người xem. Mỗi tập phim chỉ kéo dài chưa đến hai phút, nhưng lại được thiết kế theo cấu trúc cực kỳ gây nghiện: mở đầu bằng xung đột, ngay lập tức đẩy người xem vào tình huống gay cấn, rồi kết thúc bằng một cú “bẻ lái” bất ngờ khiến họ buộc phải mở tập tiếp theo.

Khác với phim truyền hình truyền thống vốn dành nhiều thời lượng cho tâm lý và bối cảnh, mini-drama Trung Quốc bỏ qua phần dẫn dắt, đi thẳng vào cao trào, với những mô-típ quen thuộc như tranh đoạt tài sản gia đình, mối tình lệch giai tầng, kẻ bị khinh bỉ vươn lên trả thù hay những nhân vật “tổng tài bá đạo” lạnh lùng đến cực đoan.

Financial Times nhận định các nền tảng Trung Quốc vốn chỉ đóng vai trò phân phối nay đã tự nhảy vào sản xuất vì hiểu rõ thói quen tiêu thụ nội dung của người xem. Mô hình doanh thu của thể loại này cũng được tối ưu để tận dụng chính sự tò mò của khán giả.

Hầu hết các ứng dụng cho xem miễn phí vài tập đầu, vừa đủ để khơi gợi hứng thú, sau đó thu phí nhỏ để tiếp tục xem. Một series thường kéo dài từ 20 đến 100 tập, mỗi tập chỉ vài phút nhưng đủ để tạo nên hiệu ứng binge-watching - xem liền mạch mà không nhận ra mình đã đi qua hàng giờ đồng hồ.

Đáng chú ý, các công ty Trung Quốc giờ không chỉ làm cho thị trường trong nước. Những cái tên như ReelShort, được tập đoàn COL Group (Bắc Kinh) hậu thuẫn, đã mang mô hình này ra toàn cầu và biến Mỹ thành thị trường mini-drama lớn thứ hai thế giới, sau Trung Quốc.

Theo dữ liệu từ Sensor Tower, các thị trường quốc tế khác như Nhật Bản và Indonesia cũng đang tăng trưởng nhanh chóng, mang về cho quốc gia này hàng tỷ USD. Dù vậy, sự bùng nổ của các clip ngắn 2 phút từ Trung Quốc cũng đang đặt ra những thách thức về kiểm duyệt và cuộc đua chi phí cho các nhà sản xuất.

Kiểm duyệt và cuộc đua chi phí

Cục Quản lý Phát thanh Truyền hình Trung Quốc (NRTA) hiện đã chính thức yêu cầu mọi mini-drama phải trải qua bước kiểm duyệt trước khi phát hành, phản ánh rõ nỗ lực của Bắc Kinh trong việc kiểm soát sự bùng nổ của loại hình giải trí mới này.

Theo quy định, các dự án quy mô nhỏ, có ngân sách thấp, thường chỉ khoảng 300.000 nhân dân tệ cho một series (tương đương hơn 1 tỷ đồng), sẽ do chính nền tảng phát hành tự thẩm định và chịu trách nhiệm nội dung. Trong khi đó, những “siêu dự án” có ngân sách từ 1 triệu nhân dân tệ trở lên phải nộp hồ sơ thẩm định lên cơ quan cấp tỉnh hoặc thậm chí cấp trung ương để được phê duyệt trước khi công chiếu.

Theo Luo Yifu, đồng sáng lập kiêm Phó tổng giám đốc Shudian Studio, mức độ kiểm duyệt “phụ thuộc trực tiếp vào độ lớn của ngân sách”, bởi phim càng tốn kém thì khả năng lan tỏa càng lớn, và điều đó khiến nhà quản lý muốn “nhìn kỹ hơn” để tránh những rủi ro về định hướng nội dung. Dù quy trình này vẫn được xem là dễ thở hơn so với phim chiếu rạp hoặc truyền hình truyền thống, nó đang dần chặt chẽ hơn trước khi thể loại này trở nên quá phổ biến.

Trên thực tế, NRTA đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo về các nội dung bị xem là “thô tục” hoặc “gây lệch chuẩn giá trị”, trong đó có những tình tiết gây sốc, khoe khoang giàu sang, trả thù xã hội, hay các mối tình quyền lực kiểu ‘tổng tài bá đạo’ - vốn là đặc trưng ăn khách của thể loại này.

Cơ quan này cho rằng những sản phẩm như vậy “làm sai lệch nhận thức về đạo đức, gia đình và trật tự xã hội”. Tháng trước, NRTA còn ra thông báo riêng về việc “chấn chỉnh mạnh tay” mini-drama, nhấn mạnh sẽ kiểm soát chặt các tiêu đề giật gân, hình tượng nam chính kiểu “alpha CEO” và các tình tiết gây sốc quá mức, đồng thời yêu cầu các nền tảng tự rà soát, lọc bỏ nội dung phản cảm hoặc thiếu tính giáo dục.