Chuyên gia: Chưa phải thời cơ 'vàng' để bỏ giá trần vé máy bay

Trong dự thảo báo cáo tổng kết thi hành Luật Hàng không dân dụng, Cục Hàng không Việt Nam đề xuất bỏ giá trần vé máy bay nội địa với đường bay có 3 hãng trở lên khai thác. Việc này được cho là sẽ tăng cạnh tranh bằng chất lượng dịch vụ - yếu tố quan trọng trong phát triển bền vững của các hãng hàng không.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lại nhận định, việc bỏ giá trần vé máy bay hiện nay chưa phù hợp, thậm chí là vi phạm quy định của luật. Việc quy định giá tối đa nhằm ngăn chặn việc tăng giá bất hợp lý, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng. Hàng không là lĩnh vực đặc thù, ít doanh nghiệp tham gia, thống lĩnh thị trường nên rất cần nhà nước phải quản lý và định giá trần.

Mất công cụ bảo vệ khách hàng

PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu giá cả (Bộ Tài chính) thẳng thắn cho rằng đề xuất bỏ giá trần vé máy bay với đường bay có từ 3 hãng khai thác là chưa hợp lý, khó được thông qua vì vi phạm Luật Quản lý giá và Luật Cạnh tranh.

“Đề xuất dựa trên số lượng hãng hàng không mà không căn cứ vào tính chất thị trường là không phù hợp với cơ chế quản lý, điều hành giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Thị trường hàng không Việt Nam hiện nay vẫn còn một số doanh nghiệp giữ vị trí thống lĩnh nên nhà nước vẫn phải quy định giá trần để bảo đảm quyền lợi cho người tiêu dùng”, ông Long nói.

Thị trường hàng không Việt Nam hiện có 6 hãng đang khai thác là Vietnam Airlines, Pacific Airlines, Vasco, Vietjet Air, Bamboo Airways và Vietravel Airlines. Tuy nhiên, Vasco và Pacific Airlines là thành viên của Vietnam Airlines, trong khi Vietravel mới gia nhập thị trường.

Hiện ba hãng lớn là Vietnam Airlines, Vietjet Air và Bamboo Airways chiếm trên 80% thị phần. Trong đó riêng đường bay Hà Nội - TP.HCM, Vietnam Airlines và Vietjet cũng đã chiếm trên 50 thị phần.

“Cục Hàng không cho rằng đường bay có trên 3 hãng là cạnh tranh và không cần giá trần là không hợp với quy định của luật pháp”, ông Long nhấn mạnh.

Trước câu hỏi việc giá trần thấp có hạn chế nâng cấp dịch vụ của doanh nghiệp, ông Long cho rằng khi Nhà nước định giá trần là đã tính toán hết các khả năng, dựa trên chi phí hợp lý của doanh nghiệp. Trường hợp nếu quy định giá trần thấp hơn giá thị trường, các hãng bay có quyền khiếu nại trên cơ sở tính toán theo chi phí sao cho đảm bảo chi phí và có lãi.

Tương tự, chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, cũng cho rằng vẫn cần quy định giá tối đa với vé máy bay nội địa. Theo chuyên gia này, việc Nhà nước kiểm soát giá tối đa không phải theo số lượng doanh nghiệp hay thành phần kinh tế tham gia, mà theo vị thế thống lĩnh của từng doanh nghiệp. “Việc quy định giá tối đa để ngăn chặn tình trạng tăng giá bất hợp lý, xâm hại tới quyền lợi người tiêu dùng”, ông Thỏa cho hay.

Trong khi đó, trả lời VTC News, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống, nguyên Chủ nhiệm bộ môn Kỹ thuật hàng không, Đại học Bách Khoa TP.HCM, nêu quan điểm, đề xuất bỏ trần giá vé máy bay là phù hợp thị trường cạnh tranh, tuy nhiên thực hiện phải có lộ trình, tránh biến động đột ngột, ảnh hưởng tới khách hàng.

“Tinh thần bỏ trần giá vé máy bay là hợp lý, nhưng nên làm từng bước. Các hãng sẽ cạnh tranh với nhau, ai giá rẻ, dịch vụ tốt thì người dân lựa chọn. Chỉ có cạnh tranh thực sự, hành khách mới được hưởng dịch vụ và giá cả hợp lý”, chuyên gia cho biết.

Một chuyên gia khác trong ngành đề xuất, thay vì bỏ giá trần, Cục Hàng không có thể xem xét bỏ giá trần với khách hạng thương gia, vì đây là nhóm khách có điều kiện, có nhu cầu sử dụng dịch vụ cao. Hoặc kiến nghị điều chỉnh khung giá trần tăng lên so với khung giá hiện hành.

Trước đó, đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho biết việc điều chỉnh giá trần, giá sàn vé máy bay phải dựa trên cơ sở phù hợp các điều kiện thực tế và không được vi phạm quy định tại Luật Cạnh tranh và Luật Giá.

Hiện Bộ Giao thông Vận tải cũng đang nghiên cứu xem xét điều chỉnh một số quy định về mức giá, khung giá dịch vụ chuyên ngành hàng không tại cảng hàng không, sân bay Việt Nam. “Quan điểm của Bộ là muốn xem xét điều chỉnh theo hướng đa dạng sản phẩm cung cấp cho hành khách để người dân được hưởng nhiều loại dịch vụ”, đại diện Bộ GTVT nhấn mạnh.

Dưới góc độ doanh nghiệp, chia sẻ với VTC News, đa số doanh nghiệp hàng không đều ủng hộ đề xuất bỏ giá trần. Theo Vietnam Airlines, việc bỏ giá trần sẽ tạo môi trường kinh doanh minh bạch và giúp tăng cạnh tranh bằng chất lượng dịch vụ. “Bỏ giá trần sẽ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ. Khách hàng sẽ là người quyết định dịch vụ mà mình sử dụng”, đại diện Vietnam Airlines nói.

Theo Vietnam Airlines, ngành hàng không hiện nay chưa có các cơ chế giám sát, quản lý để thực hiện các giải pháp chống bán phá giá đối với các doanh nghiệp vận tải hàng không. Do đó gây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của các hãng hàng không, làm giảm khả năng cạnh tranh với các hãng nước ngoài và đe dọa sự phát triển bền vững của ngành hàng không Việt Nam.

Vietnam Airlines cũng là hãng từng đề xuất bỏ trần giá vé bởi nó khiến các hãng khó đa dạng giá, giảm giá vé ở một số thời điểm.

Tương tự, đại diện Vietravel Airlines cũng cho rằng nên để thị trường điều tiết giá vé. Doanh nghiệp tham gia thị trường phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình, lời ăn, lỗ chịu.

Khách lo giá vé tăng

Trên các diễn đàn về hàng không, nhiều hành khách bày tỏ lo ngại giá vé máy bay đắt hơn khi không có mức trần, nhất là vào dịp lễ, Tết hoặc các đường bay “hot”.

Anh Hoàng Sơn (32 tuổi, Hà Nội), một người thường xuyên bay Hà Nội – TP.HCM cho rằng việc bỏ giá trần có thể khiến giá vé tăng và người tiêu dùng chịu thiệt, nhất là với khách phổ thông.

“Khi không còn khung giá, tức là giá vé sẽ do hãng hàng không tự quyết. Như vậy vào các dịp cao điểm Tết hoặc mua sát ngày bay ở những chặng như chặng Hà Nội – TP.HCM chắc chắn giá vé sẽ tăng cao gấp nhiều lần bây giờ, người có thu nhập trung bình chắc chắn sẽ gặp khó”, anh Sơn nói.

Cùng chung quan điểm, anh Nguyễn Bắc (40 tuổi, Thái Bình) cho biết mấy năm nay gia đình anh hay về quê ăn Tết. Dù kinh tế không khá giả song do đặt mua sớm và giá vé bị kiểm soát bởi khung trần nên không quá cao. “Bỏ giá trần tôi lo giá vé sẽ tăng gấp nhiều lần. Với người lao động làm công ăn lương như chúng tôi sẽ khó có cơ hội được về quê ăn Tết bằng đường hàng không”, anh Bắc lo ngại.

Tuy nhiên, chuyên gia Nguyễn Thiện Tống lại cho rằng không nên quá lo lắng việc các doanh nghiệp bắt tay nhau nâng giá vì khách hàng mới là người quyết định có sử dụng dịch vụ hay không. Bên cạnh đó, không phải doanh nghiệp muốn đưa giá nào thì đưa mà cơ quan quản lý sẽ giám sát và yêu cầu doanh nghiệp báo cáo, nếu có phản ứng từ thị trường.

"Nếu giá vé quá cao, dịch vụ không đáp ứng, khách hàng sẽ từ chối sử dụng dịch vụ. Khi đó cơ quan quản lý sẽ yêu cầu các hãng báo cáo và xem xét mức giá doanh nghiệp đưa ra đã hợp lý chưa", ông Tống nhấn mạnh.

HÒA BÌNH