Chính phủ trình Quốc hội phương án đóng bảo hiểm xã hội 15 năm

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung vừa ký tờ trình gửi Quốc hội về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Theo đó, dự luật này sẽ được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 6 dự kiến khai mạc vào ngày 23/10/2023.

Nội dung của tờ trình đề cập bao gồm việc giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm nhằm gia tăng số người được hưởng lương hưu.

Bên cạnh đó, tờ trình còn dẫn nội dung Nghị quyết 28 của Trung ương có nêu việc sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm.

Theo đó, mức hưởng lương hưu sẽ được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia bảo hiểm xã hội thấp được tiếp cận và hưởng thụ quyền lợi bảo hiểm xã hội. Cũng theo tờ trình, người lao động để được hưởng lương hưu thì phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu dựa theo nguyên lý bảo hiểm xã hội và thông lệ quốc tế.

Đồng thời, Chính phủ cũng đề xuất thay đổi điều kiện đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu. Với điều 64 của dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội đã sửa đổi theo hướng quy định người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hằng tháng.

Quy định này đã góp phần tháo gỡ vướng mắc về thời gian đóng bảo hiểm xã hội ở Việt Nam hiện hành là đủ 20 năm, vấn đề này đã gây khó khăn, giảm cơ hội được hưởng lương hưu của một số đối tượng do không đóng bảo hiểm xã hội đủ 20 năm.

Ngoài ra, quy định này cũng tạo điều kiện cho một số nhóm đối tượng bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc tham gia không liên tục, cũng có trường hợp làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng, được bảo đảm bảo hiểm y tế. Qua đó, góp phần giảm số người hưởng bảo hiểm xã hội một lần do đủ điều kiện hưởng lương hưu. Riêng đối với người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội dài hơn thì vẫn được hưởng lương hưu với tỷ lệ hưởng lương hưu cao hơn không thay đổi so với quy định hiện hành.

Chính phủ đề xuất hai phương án đối với vấn đề hưởng bảo hiểm xã hội một lần

Phương án 1, quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với hai nhóm lao động khác nhau.

Phương án 2, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia tự nguyện và có thời gian đóng chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất. Thời gian đóng còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ.

Thông qua hai phương án được đề xuất này sẽ góp phần giải quyết phần nào những vướng mắc liên quan đến vấn đề đăng ký và hưởng bảo hiểm xã hội tại Việt Nam. Tuy nhiên, cả hai phương án trên đều tồn tại nhiều nhược điểm chưa giải quyết triệt để. Điển hình như người lao động đã giải quyết một phần thời gian đóng, chỉ còn bảo lưu lại được một phần thời gian đóng nên sẽ ảnh hưởng tới việc thụ hưởng các chế độ (thời gian đóng ngắn) khi tiếp tục tham gia. Đồng thời, có thể xuất hiện tình trạng gia tăng người lao động đề nghị hưởng một lần trước khi luật có hiệu lực thi hành.