Bộ Tài chính đề xuất cổ phiếu chỉ được giao dịch tại HOSE

VNX là công ty mẹ của HOSE và HNX

Bộ Tài chính vừa ban hành dự thảo Quyết định thành lập Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo đó, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) được tổ chức theo mô hình Công ty TNHH do Bộ Tài chính sở hữu 100% vốn điều lệ trên cơ sở sắp xếp lại Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).

VNX có trụ sở đặt tại Hà Nội, là công ty mẹ của HOSE và HNX. Vốn điều lệ đến năm 2023 của VNX là 3.000 tỷ đồng, trong đó, HOSE là 2.000 tỷ đồng và HNX là 1.000 tỷ đồng.

Việc thành lập VNX theo lộ trình phù hợp nhằm bảo đảm thị trường vẫn hoạt động ổn định, liên tục, bao gồm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 (2019-2020), VNX được thành lập, HOSE và HNX tiếp tục duy trì hoạt động các thị trường giao dịch chứng khoán như hiện nay. Hoàn chỉnh dự án xây dựng hệ thống công nghệ thông tin thị trường do HOSE đang làm chủ đầu tư để có thể nâng cấp hiện đại hóa công nghệ thông tin cho toàn thị trường.

Giai đoạn 2 (2020-2023), đưa hệ thống công nghệ thông tin thị trường đi vào hoạt động áp dụng cho HOSE, HNX trên cơ sở đó thực hiện lộ trình phân khúc các khu vực thị trường. Xây dựng phương án cổ phần hóa VNX để triển khai thực hiện sau năm 2023.

Mục tiêu của việc thành lập VNX là sắp xếp lại hiệu quả việc tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán tại Việt Nam trên cơ sở phân định rõ ba khu vực thị trường chính, gồm: Thị trường giao dịch cổ phiếu, thị trường giao dịch trái phiếu và thị trường chứng khoán phái sinh; tập trung vào chuyên môn hóa và chuyên nghiệp hóa hoạt động, phát huy vai trò của thị trường chứng khoán trong phát triển kinh tế.

Theo dự thảo, VNX chịu trách nhiệm xây dựng và ban hành các quy chế về niêm yết chứng khoán, giao dịch chứng khoán, công bố thông tin, thành viên giao dịch và các quy chế nghiệp vụ khác liên quan đến tổ chức và hoạt động thị trường giao dịch chứng khoán sau khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận.

Giám sát thị trường chứng khoán theo quy định của pháp luật; giám sát HOSE, HNX trong việc triển khai thực hiện các quy chế hoạt động nghiệp vụ.

Phát triển hệ thống công nghệ thông tin, định hướng phát triển các công nghệ mới, sản phẩm mới trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và chỉ đạo HOSE, HNX tổ chức thực hiện.

Thực hiện quản lý các công ty thành viên, các tổ chức trực thuộc VNX theo quy định pháp luật chứng khoán, pháp luật doanh nghiệp, pháp luật quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, điều lệ tổ chức và hoạt động.

Ngoài ra, VNX còn có nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật và quy định của cấp có thẩm quyền.

Theo dự thảo này, Bộ Tài chính sẽ Xây dựng và ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động của VNX; quyết định các vấn đề liên quan đến cơ cấu tổ chức và bộ máy của VNX, HOSE, HNX theo quy định của pháp luật...

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ: Thẩm định, chấp thuận các quy chế hoạt động nghiệp vụ để VNX ban hành; quản lý, giám sát hoạt động của VNX, HOSE, HNX theo quy định của Luật Chứng khoán.

UBND TP. Hà Nội và UBND TP.HCM phối hợp với Bộ Tài chính thực hiện quản lý Nhà nước trên địa bàn đối với VNX, HNX và HOSE theo quy định của pháp luật.

Tách bạch nơi giao dịch cổ phiếu

Theo dự thảo này, HNX có nhiệm vụ tổ chức thị trường chứng khoán phái sinh, thị trường trái phiếu, các loại chứng khoán khác theo quy định của pháp luật và phân công của VNX.

Trong khi đó, HOSE sẽ được tổ chức thị trường giao dịch cổ phiếu, các loại chứng khoán khác theo quy định của pháp luật và phân công của VNX.

Ngoài ra, cả HOSE và HNX đều được thực hiện giám sát thị trường chứng khoán theo quy định pháp luật, quy chế nghiệp vụ và phân công của VNX; triển khai phát triển sản phẩm mới trong phạm vi thị trường quản lý trên cơ sở định hướng phát triển thị trường chứng khoán được VNX phân công; các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật và quy định của cấp có thẩm quyền.

Hiện nay, HOSE và HNX đều tổ chức thị trường giao dịch cổ phiếu nhưng điều kiện niêm yết trên 2 sàn này có sự khác biệt theo quy định của NĐ59.

Ngoài những quy định chung như: ROE (lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu) năm gần nhất từ 5% trở lên; không có nợ quá hạn trên một năm; không có lỗ lũy kế tính đến thời đăng ký niêm yết; tuân thủ các quy định phát luật về kế toán báo cáo tài chính; người nội bộ bị hạn chế chuyển nhượng 100% trong 6 tháng đầu và 50% trong 6 tháng tiếp theo... thì HOSE có những thêm những tiêu chuẩn cao hơn.

Đơn cử, doanh nghiệp muốn niêm yết cổ phiếu tại HOSE phải có quy mô vốn điều lệ 120 tỷ đồng trở lên; tối thiểu 2 năm hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần; hai năm liền kề có lãi; tối thiểu có 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 300 cổ đông không phải cổ đông lớn nắm giữ; phải công bố thông tin khoản nợ đối với công ty của người nội bộ, cổ đông lớn và người liên quan.

Trong đó, tiêu chí có 2 năm hoạt động dưới hình thức CTCP đến thời điểm đăng ký niêm yết và tiêu chí cơ cấu cổ đông không áp dụng đối với doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa gắn với niêm yết.

Đến ngày 25/9, HOSE có 377 cổ phiếu niêm yết với 83 tỷ cổ phiếu, vốn hóa 3.345.494 tỷ đồng. HNX có 367 cổ phiếu niêm yết với 13 tỷ cổ phiếu, vốn hóa đạt 189.307 tỷ đồng.

Thị trường UPCoM có 855 cổ phiếu đăng ký giao dịch 40,7 tỷ cổ phiếu, vốn hóa đạt 905.154 tỷ đồng.

 Như vậy, 3 sàn có 1.599 cổ phiếu niêm yết và đăng ký giao dịch với tổng khối lượng 136,9 tỷ cổ phiếu, vốn hóa thị trường đạt 4.439.955 tỷ đồng.

TRÍ NGUYỄN