Ai chịu trách nhiệm khi bóng đá Việt trượt dốc?

Trong giới bóng đá, từ chuyên nghiệp đến nghiệp dư, khi thành tích các câu lạc bộ (CLB) cũng như đội tuyển quốc gia không đạt yêu cầu, người bị sa thải đầu tiên gần như luôn là HLV trưởng - người chịu trách nhiệm cao nhất về chuyên môn ở các đội bóng.

Rơi dần trên bảng xếp hạng FIFA

Ở Việt Nam cũng thế, ví dụ gần nhất đó là khi thành tích của đội tuyển bóng đá Việt Nam (BĐVN) sa sút không có điểm dừng, LĐBĐ Việt Nam (VFF) đã phải cắt hợp đồng sớm với HLV Philippe Troussier. Tương tự, không ít HLV ở các CLB thi đấu tại giải Hạng nhất và V-League đã bị sa thải khi thành tích của CLB không tương xứng với sự đầu tư.

Nhìn vào bảng xếp hạng FIFA từ ngày 14-9-2017 đến 19-9-2024, sau 7 năm, từ vị trí 130, đội tuyển Việt Nam (ĐTVN) đã lên được 14 bậc với thứ hạng hiện nay là 116. Thế nhưng trong cùng thời gian, Thái Lan vươn lên 37 bậc, còn Indonesia là 40 bậc.

Người hâm mộ BĐVN có thời điểm gần như quay ngoắt với các đội tuyển quốc gia Việt Nam, đặc biệt khi đội Việt Nam thua Thái Lan 0-3 vào ngày 24-8-2017 và bị loại từ vòng bảng SEA Games 2017.

Vào thời điểm này, ông Đoàn Nguyên Đức khi đó là Phó Chủ tịch VFF phụ trách tài chính đã mời và chịu cả kinh phí để ông Park Hang-seo dẫn dắt các đội từ U22, U23, Olympic cho đến đội tuyển quốc gia Việt Nam. May hơn nữa, khi nhờ có sự đầu tư từ các lò đào tạo bóng đá trẻ của Hoàng Anh Gia Lai, Hà Nội, Viettel, Sông Lam Nghệ An mà BĐVN có được một thế hệ được đánh giá là hay nhất lịch sử BĐVN.

BĐVN thời kỳ HLV Park Hang-seo đã nhảy vọt từ hạng 130 lúc ông mới đến lên hạng 96 vào cuối tháng 12-2022 - thời điểm mà một tháng sau, ông kết thúc hợp đồng với VFF và chia tay BĐVN.

Tháng 3-2023, HLV Philippe Troussier chính thức thay ông Park Hang-seo dẫn dắt các ĐTVN. Vào thời điểm tháng 4-2023, vị trí của ĐTVN là 95, thế mà chỉ sau một năm đã tụt xuống vị trí 115, đó là lý do ông Philippe Troussier phải rời khỏi cương vị thuyền trưởng của BĐVN.

Thay ông Troussier là HLV Kim Sang-sik, từ tháng 6 đến nay, sau hơn 4 tháng, ĐTVN không chỉ rớt thêm 1 bậc, mà âu lo hơn khi lối chơi của ĐTVN chưa cho thấy ánh sáng phía trước.

Nhìn tổng thể trong khu vực Đông Nam Á, đến cuối năm 2023, ĐTVN vẫn cao hơn Thái Lan và Indonesia trên bảng xếp hạng FIFA nhưng chỉ 2 tháng sau, ĐTVN đã bị Thái Lan qua mặt, trong khi Indonesia ngày càng thu hẹp khoảng cách.

Nói chính xác hơn, thời kỳ vàng của BĐVN dưới sự dẫn dắt của ông Park Hang-seo, ĐTVN đã có bước tiến nhảy vọt khi từ vị trí 130 vươn lên 96. Ngược lại, thời kỳ "hậu Park Hang-seo", ĐTVN bắt đầu trượt dài, đặc biệt từ đầu năm 2024, đã rơi tự do từ hạng 96 xuống 116.

Cần cải tổ từ thượng tầng

ĐTVN rơi 20 hạng trong năm 2024 là hậu quả từ 9 trận thua, 1 trận hòa và chỉ thắng 1 trận tính từ ngày 9-1 đến 12-10. Đáng nói hơn, ĐTVN chỉ thắng và hòa trước 2 đội tuyển có thứ hạng thấp hơn rất nhiều là Philippines và Ấn Độ.

 Hậu quả như đã nói ở trên, HLV Troussier bị sa thải. Nhưng nguyên nhân cốt lõi dẫn đến thực trạng này của BĐVN không phải lỗi hoàn toàn thuộc về ông Troussier, bởi cho dù có mời HLV giỏi nhất thế giới cũng không thể cứu được con tàu BĐVN đang chìm dần trên đại dương nếu những người chịu trách nhiệm cao nhất về chuyên môn, những người vạch ra chiến lược phát triển cho BĐVN vẫn bế tắc, chưa đưa ra được bất kỳ giải pháp nào để cứu cả nền BĐVN.

Nếu như chính phủ Indonesia và LĐBĐ Indonesia (PSSI) dùng chính sách nhập tịch để đẩy nhanh thành tích đội tuyển quốc gia, qua đó thu hút sự quan tâm của người hâm mộ rồi các nhà tài trợ đến với PSSI nhiều hơn, đồng thời tập trung đào tạo bóng đá trẻ, điều chỉnh, đầu tư lại hệ thống bóng đá, trong đó nâng cao toàn diện chất lượng, hình ảnh giải vô địch quốc gia để phát triển bền vững thì BĐVN vẫn chưa có gì đột phá.

ĐTVN và BĐVN cần phải sớm cải tổ từ thượng tầng để có sự thay đổi triệt để trong chuyên môn lẫn kêu gọi tài trợ. Tính từ lúc VFF khóa 9 bắt đầu với đội ngũ nhân sự mới vào tháng 11-2022, cho đến nay, sau gần 2 năm, ĐTVN từ hạng 96 rơi tự do xuống hạng 116 và chưa có điểm dừng, hoàn toàn trái ngược với Thái Lan và Indonesia đang ngày càng thăng tiến.

Ban Chấp hành VFF khóa 9 cũng chưa đưa ra được bất kỳ giải pháp nào để điều chỉnh dần hệ thống bóng đá chuyên nghiệp hình tháp ngược - "đỉnh rộng hơn đáy" - trở lại bình thường là "đỉnh hẹp hơn đáy".