5 ngày lại xôn xao một vụ bạo lực học đường: Xử lý sao với học sinh ngỗ ngược?

Bạo lực học đường: Những cú sốc nối tiếp

Năm học 2025–2026 mới đi qua vài tháng, nhưng trên mạng xã hội đã dày đặc những thông tin, hình ảnh bạo lực học đường. Từ Bắc chí Nam, dường như chưa đầy 5 ngày lại xôn xao một vụ.

Những cụm từ như “nam sinh đánh nhau”, “nữ sinh xé quần áo nhau”, “học sinh đánh giáo viên”, thậm chí “chém bạn tử vong”… liên tục xuất hiện, khiến dư luận không khỏi rúng động.

Mới đây, ngày 3/11, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa xác nhận: Một nam sinh lớp 10 của trường vừa bị bốn bạn học đánh trong giờ ra chơi, tiên lượng xấu. Vụ việc xảy ra sáng 31/10.

Trước đó không lâu, ngày 17/10, tại cùng địa phương, một nam sinh lớp 12 đã bị bạn học lớp 11 đâm tử vong.

Còn ở Nghệ An, ngày 27/10, một nam sinh lớp 10 bị bạn cùng khối đánh trọng thương, phải phẫu thuật sọ não. Hiệu trưởng nhà trường cho biết, học sinh gây ra vụ việc vốn là học sinh cá biệt từ cấp 2, từng nhiều lần được thầy cô nhắc nhở và phối hợp với phụ huynh để giáo dục, “giữ chân em lại với trường”.

Nhưng khi sự ngỗ ngược của học sinh vượt khỏi khả năng giáo dục, vị hiệu trưởng chỉ biết thở dài: “Nhà trường giờ chẳng biết xử lý sao nữa!”.

Khi lòng nhân văn đứng trước thử thách của kỷ cương

Theo Thông tư 19/2025 mới ban hành, các trường học không còn được phép đình chỉ hay đuổi học học sinh THPT trở xuống. “Bỏ thì thương, mà giữ thì... sợ”, một giáo viên nói nửa đùa nửa thật.

Mỗi vụ việc qua đi, dư luận lại sục sôi: “Giáo dục kiểu gì mà học sinh bây giờ bạo lực thế?”. Nhưng nhiều tài khoản mạng xã hội tự nhận là giáo viên cũng cay đắng hỏi ngược lại: “Giờ thầy cô còn được làm gì khi không thể phạt học sinh?”.

Chủ trương mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng tới tinh thần nhân văn – dạy học sinh bằng tình thương, bằng sự đồng hành chứ không bằng trừng phạt. Học sinh sai, thầy cô nhắc nhở, yêu cầu xin lỗi, làm việc thiện, viết bản kiểm điểm, tham gia hoạt động cộng đồng. Nghe thì đẹp, nhưng trong những lớp có vài học sinh ngỗ ngược, sẵn sàng “bật” lại giáo viên, những biện pháp ấy đôi khi mong manh như lời khuyên trong gió.

Nhân văn – nhưng không thể thiếu kỷ luật

Người ta nói: “Giáo dục là gieo hạt”. Nhưng hạt giống nào có thể nảy mầm khi đất quá khô cằn? Bỏ kỷ luật đuổi học hay đình chỉ học sinh là mong muốn tốt đẹp – nhằm mở ra cơ hội sửa sai cho mọi đứa trẻ. Nhưng thực tế, có những em mỗi lần “quay lại” lại khiến thầy cô và bạn học thêm một lần khiếp sợ.

Giáo viên bây giờ chịu rủi ro cao hơn bao giờ hết: Bị xúc phạm, bị hành hung, chịu áp lực tâm lý. Nhiều người chọn im lặng, chọn né tránh như một cách tự vệ yếu đuối.

“Mỗi lần đứng lớp, tôi phải để ý cả ánh mắt, cử chỉ của học sinh cá biệt. Không chỉ sợ bị phản ứng, mà còn sợ các em khác học theo”, một giáo viên chia sẻ.

Đó không chỉ là nỗi lo cho người dạy, mà còn là vết thương vô hình trong tâm hồn người học. Những đứa trẻ chứng kiến cảnh bạn bị đánh, bị chửi, sẽ khắc mãi hình ảnh ấy trong ký ức – rồi dần xem bạo lực là điều bình thường.

Không ít người cho rằng: “Đã là học sinh thì phải dạy bằng thương yêu”. Đúng – nhưng thương yêu không có nghĩa là buông lỏng. Một xã hội nhân văn không phải là xã hội tha thứ cho mọi lỗi lầm, mà là xã hội biết dạy con người chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Trong nhà trường, kỷ luật không phải là hình phạt, mà là hàng rào an toàn cho cả thầy và trò. Khi ranh giới giữa “được phép” và “không được phép” bị xóa nhòa, học sinh cũng đánh mất khái niệm giới hạn. Một cái tát, một cú đá, rồi một nhát dao – tất cả đều bắt đầu từ sự “bỏ qua lần này thôi”.

Cần chế tài song hành cùng lòng nhân ái

Nhiều chuyên gia cho rằng, bỏ đuổi học là đúng, nhưng phải có biện pháp thay thế đủ mạnh. “Không có đứa trẻ nào sinh ra đã hư. Nhưng khi xã hội không đặt ra giới hạn, chúng ta vô tình tiếp tay cho cái hư lớn dần”, một chuyên gia giáo dục nhận định.

Thay vì đuổi học, ngành giáo dục có thể xây dựng mô hình “trung tâm giáo dục đặc thù” – nơi học sinh vi phạm được học riêng, có chuyên gia tâm lý, có người giám sát, có chương trình phục hồi hành vi. Mô hình này đã thành công ở nhiều quốc gia: Trẻ không bị loại trừ, nhưng buộc phải chịu trách nhiệm và sửa mình trong môi trường có kiểm soát.

Đã đến lúc cần cơ chế tạm tách học sinh bạo lực khỏi môi trường chung – vừa giúp học sinh sai lầm có cơ hội thay đổi, vừa bảo vệ các em khác. Và quan trọng nhất, phụ huynh phải đồng hành, chứ không thể phó mặc mọi việc cho nhà trường.

Kỷ luật không giết chết tình thương. Ngược lại, đó là cách yêu thương có trách nhiệm. Một học sinh bị kỷ luật có thể mất cơ hội, nhưng một đứa trẻ đánh bạn mà không bị xử lý nghiêm, sẽ mất luôn khái niệm về đúng – sai. Khi đó, cái gọi là “nhân văn” ban đầu lại trở thành sự dung dưỡng cho sai trái.